ພາສາລາວ
ພາສາລາວ ແມ່ນພາສາລັດຖະການຂອງ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ. ແລະເປັນພາສາແມ່ຂອງຄົນເຊື້ອຊາດລາວ ທັງຢູ່ພາຍໃນແລະຕ່າງປະເທດ. ພາສາລາວມີວັນນະຍຸດ ມີການປາກເວົ້າໃນພາກຕາເວັນອອກສຽງເໜືອຂອງປະເທດໄທແລະພາກຕາເວັນອອກສຽງເໜືອຂອງປະເທດກຳປູເຈຍ. ທາງລັດຖະບານປະເທດໄທມີການສະໜັບສະໜຸນໃຫ້ເອີ້ນພາສາລາວຖິ່ນໄທວ່າ ພາສາລາວຖິ່ນອີສານ
ພາສາລາວສືບທອດມາຈາກ ພາສາໄຕ ຢູ່ພາກໃຕ້ຂອງປະເທດຈີນອ້າງອີງເຊິ່ງເປັນຈຸດດັ່ງເດີມຂອງຫຼາຍພາສາຕ່າງໆ ທີ່ຍັງໃຊ້ແລະເວົ້າຢູ່ໂດຍຫຼາຍຊົນເຜົ່າ. ເນື່ອງຈາກຖືກຄວາມກົດດັນຈາກການຂະຫຍາຍຕົວຂອງອານາຈັກຈີນ, ການບຸກລຸກຂອງຊາວມົງໂກນ ແລະການປູກຝັງທຳນາຫາກິນ, ຄົນໄຕໄດ້ຍົກຍ້າຍລົງມາພາກໃຕ້ສູ່ດິນແດນສຸວັນນະພູມ ຕາມຮິມຝັ່ງແມ່ນ້ຳຂອງ. ການອົບພະຍົບຂອງຊາວໄຕກໍ່ໄດ້ມີກ່າວໄວ້ໃນຕຳນານຂອງເຈົ້າພະຍາ ຂຸນບູລົມລາຊາທິລາດ.
ສໍານຽງທ້ອງຖິ່ນ[ແກ້ໄຂ]
ສໍານຽງວຽງຈັນເປັນສໍານຽງທີ່ຊາວລາວຕ່າງເຂົ້າໃຈ ແລະຖືວ່າເປັນສໍານຽງທາງການທີ່ຄົນທົ່ວໄປມັກໃຊ້ໃນການເວົ້າລົມປະຈຳວັນ.
| ປະເທດລາວ | |
|---|---|
| ພາກເໜືອ | ຫຼວງພະບາງ, ໄຊຍະບູລີ, ບໍລິຄຳໄຊ |
| ພາກຕາເວັນອອກສຽງເໜືອ | ຊຽງຂວາງ, ຫົວພັນ |
| ພາກກາງ | ສະວັນນະເຂດ, ຄຳມ່ວນ,ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ |
| ພາກໃຕ້ | ຈຳປາສັກ, ສາລະວັນ, ເຊກອງ, ອັດຕະປື |
ລະບົບສຽງ[ແກ້ໄຂ]
ເບິ່ງຕື່ມຢູ່ ລະບົບສຽງພາສາລາວ
ພະຍັນຊະນະ[ແກ້ໄຂ]
ສຽງສັດທະອັກສອນພະຍັນຊະນະໃນພາສາລາວ (ສຽງແປ) ມີຢູ່ນຳກັນ 21 ສຽງ
| ຮິມປາກ ທັງສອງ |
ຮິມປາກລຸ່ມ -ແຂ້ວເທິງ |
ປຸ່ມເຫງືອກ | ປຸ່ມເຫງືອກ -ເພດານແຂັງ |
ເພດານແຂັງ | ເພດານອ່ອນ | ຜະໜັງຄໍ | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ສຽງກັກ | /p/ ປ |
/pʰ/ ຜ,ພ |
/b/ ບ |
/t/ ຕ |
/tʰ/ ຖ,ທ |
/d/ ດ |
/k/ ກ |
/kʰ/ ຂ,ຄ |
/ʔ/ ອ* | ||||||
| ສຽງນາສິກ | /m/ ມ |
/n/ ນ |
/ɲ/ ຍ |
/ŋ/ ງ |
|||||||||||
| ສຽງສຽດແຊກ | /f/ ຝ,ຟ |
/s/ ຊ,ສ |
/h/ ຫ,ຮ | ||||||||||||
| ສຽງປະສົມສຽດແຊກ | /t͡ɕ/ ຈ |
||||||||||||||
| ສຽງລົວລີ້ນ | /r/ ຣ |
||||||||||||||
| ສຽງເປີດ | /j/ ຢ |
/w/ ວ |
|||||||||||||
| ສຽງຂ້າງລີ້ນ | /l/ ລ |
||||||||||||||
- * ສຽງ /ʔ/ ມີປາກົດຢູ່ໃນຄຳທີ່ມີສະລະສຽງສັ້ນແລະບໍ່ມີພະຍັນຊະນະສະກົດ
ສະລະ[ແກ້ໄຂ]
ສຽງສະລະໃນພາສາລາວແບ່ງອອກເປັນ 3 ຊະນິດແມ່ນ ສະລະດ່ຽວ ສະລະປະສົມ ແລະສະລະເກີນ. ສະກົດດ້ວຍຮູບສະລະພື້ນຖານນຶ່ງໂຕຫຼືຫຼາຍໂຕຮ່ວມກັນ ສະລະດ່ຽວ ຫຼື ສະລະແທ້ ແມ່ນສະລະທີ່ເກີດຈາກຖານພຽງຖານດຽວ ມີທັງໝົດ 18 ສຽງ.
ສະລະດ່ຽວ[ແກ້ໄຂ]
| ລີ້ນສ່ວນໜ້າ | ລີ້ນສ່ວນຫຼັງ | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ປາກຢຽດ | ປາກຢຽດ | ປາກຫໍ່ | ||||
| ສັ້ນ | ຍາວ | ສັ້ນ | ຍາວ | ສັ້ນ | ຍາວ | |
| ລີ້ນຍໍສູງ | /i/ xິ |
/iː/ xີ |
/ɯ/ xຶ |
/ɯː/ xື |
/u/ xຸ |
/uː/ xູ |
| ລີ້ນເຄິ່ງສູງ | /e/ ເxະ, ເxັ |
/eː/ ເx |
/ɤ/ ເxິ |
/ɤː/ ເxີ |
/o/ ໂxະ, xົ |
/oː/ ໂx |
| ລີ້ນເຄິ່ງຕ່ຳ | /ɛ/ ແxະ, ແxັ |
/ɛː/ ແx |
/ɔ/ ເxາະ, xັອ |
/ɔː/ xໍ, xອ | ||
| ລີ້ນຫຼຸດຕ່ຳ | /a/ xະ, xັ |
/aː/ xາ |
||||
ສະລະປະສົມ[ແກ້ໄຂ]
ສະລະປະສົມ ແມ່ນສະລະທີ່ເກີດຈາກສະລະດ່ຽວສອງສຽງມາປະສົມກັນ. ເກີດການປ່ຽນບ່ອນຂອງລີ້ນໃນລະດັບສູງຫຼຸດລົງສູ່ລະດັບຕ່ຳ. ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງສາມາດເອີ້ນອີກຊື່ນຶ່ງວ່າ "ສະລະປ່ຽນບ່ອນ" ມີ 3 ສຽງດັ່ງນີ້.
- ເxຍ /iːa/ ປະສົມຈາກສະລະ ອີ ແລະ ອາ
- ເxືອ /ɯːa/ ປະສົມຈາກສະລະ ອື ແລະ ອາ
- xົວ /uːa/ ປະສົມຈາກສະລະ ອູ ແລະ ອາ
ວັນນະຍຸດ[ແກ້ໄຂ]
ພາສາລາວມີວັນນະຍຸດ 6 ສຽງ ສະແດງໃນຕາລາງດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້.[໓] ໃນຄໍລັມເສັ້ນສະແດງຮູບຮ່າງສຽງວັນນະຍຸດ 1 ໝາຍເຖິງລະດັບສຽງຕ່ຳ, 3 ໝາຍເຖິງລະດັບສຽງກາງ, ແລະ 5 ໝາຍເຖິງລະດັບສຽງສູງ.
| ຊື່ | ສັນຍະລັກໃຊ້ນຳ /e/ | ເສັ້ນສະແດງຮູບຮ່າງສຽງວັນນະຍຸດ | ໂຕຢ່າງ | |
|---|---|---|---|---|
| ອັກສອນລາວ | ສັດທະອັກສອນສາກົນ | |||
| ຈາກຕ່ຳໄປສູງ | ě | 24 ຫຼື 214 | ຂາ | /kʰǎː/ |
| ສູງ | é | 4 | ຄາ | /kʰáː/ |
| ຈາກສູງໄປຕ່ຳ | ê | 53 | ຄ້າ | /kʰâː/ |
| ກາງ | ē | 3 | ຄ່າ, ຂ່າ | /kʰāː/ |
| ຕ່ຳ | è | 1 | ກາ | /kàː/ |
| ຈາກກາງໄປຕ່ຳ | e᷆ | 31 | ຂ້າ | /kʰa᷆ː/ |
ໄວຍາກອນ[ແກ້ໄຂ]
ໄວຍາກອນພາສາລາວມີລັກສະນະຄ້າຍຄືກັບພາສາໄຕອື່ນໆ ເຊັ່ນ
- ໃນປະໂຫຍກທຳມະດາ ກັດຕຸວາຈົກ ລຳດັບຄຳຈະລຽນເປັນ ຄຳໂຕຕັ້ງ-ຄຳກຳມະ-ຄຳປະກອບ (subject-verb-object) ເຊັ່ນ: ຂ້ອຍເວົ້າພາສາລາວ ໂດຍ ຂ້ອຍ ເປັນ ຄຳໂຕຕັ້ງ, ເວົ້າ ເປັນຄຳກຳມະ, ແລະ ພາສາລາວ ເປັນຄຳປະກອບ. ສະນັ້ນຕາມຫຼັກໄວຍາກອນລາວ ຈະບໍ່ສາມາດເວົ້າວ່າ ພາສາລາວເວົ້າຂ້ອຍ ຫຼື ເວົ້າຂ້ອຍພາສາລາວ ເພື່ອທີ່ຈະໃຫ້ມີຄວາມໝາຍດຽວກັນ.
- ບໍ່ມີການບົ່ງບອກການ (tense) ຢ່າງຊັດເຈນຄືພາສາເອີລົບທັງຫຼາຍ ເຊັ່ນ ໃນພາສາອັງກິດ go ມີຫຼາຍການ: I go (ຂ້ອຍໄປ), I went (ຂ້ອຍໄປແລ້ວ), I have gone (ຂ້ອຍໄດ້ໄປແລ້ວ).
- ບໍ່ມີເພດໄວຍາກອນ (grammatical gender) ເຊັ່ນ ພາສາຝຣັ່ງ le chien (ໝາຜູ້), la chienne (ໝາແມ່).
ລະບົບການຂຽນ[ແກ້ໄຂ]
ອັກສອນລາວ ແມ່ນອັກສອນທີ່ລັດຖະບານລາວຮັບຮອງໃຫ້ໃຊ້ຂຽນພາສາລາວ ເຊິ່ງໃຊ້ເປັນພາສາລາຊະການໃນປັດຈຸບັນ.
ຄຳສັບ[ແກ້ໄຂ]
ຄຳສັບພາສາລາວມີຮາກເຫງົ້າຈາກຫຼາຍບ່ອນ. ຄຳສັບລາວເດີມ ຫຼື ຄຳສັບລາວແທ້ ໄດ້ພັດທະນາມາຈາກພາສາໄຕບູຮານ (proto-Tai language) ໂດຍພັດທະນາພ້ອມໆ ກັບພາສາໃນຕະກູນພາສາໄຕ (Tai languages) ອື່ນໆ ອັນມີພາສາໄທ ພາສາໂຍນ ພາສາພວນ ພາສາໄທລື້ ຯລຯ ເຊິ່ງບັນດາພາສາເຫຼົ່ານີ້ເຄີຍເປັນພາສາດຽວກັນມາກ່ອນກັບພາສາລາວໃນອະດີດ. ຍ້ອນມີຊົນຊາດອື່ນໆ ທີ່ເວົ້າພາສາຕະກູນມອນ-ຂະເໝນ (Mon-Khmer languages) ຢູ່ລ້ອມຮອບຊົນຊາດລາວ ກໍໄດ້ມີຄຳສັບຈາກພາສາເຫຼົ່ານີ້ອີກ ເຊັ່ນພາສາຂະເໝນບູຮານ. ນອກຈາກນັ້ນ ຍ້ອນພຸດທະສາສະໜາ ພາສາລາວຍັງມີຄຳສັບຈາກພາສາບາລີ ແລະ ພາສາສັນສະກິດອີກ. ຕອນຍຸກສະໄໝປະເທດລາວເປັນຫົວເມືອງຂອງຝຣັ່ງ ກໍໄດ້ມີການຢືມຄຳສັບຝຣັ່ງມາຫຼາຍ. ປັດຈຸບັນ ພາສາລາວມີຄຳສັບຈາກພາສາອັງກິດ ແລະ ພາສາໄທ ຜ່ານສື່ຕ່າງໆ ເຊັ່ນ ຈາກໂທລະພາບ ຮູບເງົາ ປຶ້ມ ຯລຯ.
| ຕົວຢ່າງ | ແຫຼ່ງຢືມ |
|---|---|
| ນ້ຳ (ຄຳລາວແທ້) | < ລາວບູຮານ *nam.C |
| ຟ້າ (ຄຳລາວແທ້) | < ລາວບູຮານ *va.C |
| ສາສະໜາ | < ພາສາບາລີ sāsnā |
| ພາສາ | < ພາສາບາລີ bhāsā |
| ສະຫຼາມ | < ພາສາຂະເໝນບູຮານ chlaam |
| ຊຳນານ | < ພາສາຂະເໝນບູຮານ jamnaan |
| ກະແລັມ | < ພາສາຝຣັ່ງ crème glacée |
| ແວງ | < ພາສາຝຣັ່ງ vin |
| ຄຸກກີ້ | < ພາສາອັງກິດ cookie |
ອ້າງອີງ[ແກ້ໄຂ]
- ↑ "Lao (Laotien)". Inalco. 20 January 2017. Archived from the original on 5 December 2018. Unknown parameter
|access-date=ignored (|accessdate=suggested) (help); Unknown parameter|url-status=ignored (help) - ↑ "Languages of ASEAN". Archived from the original on 5 May 2019. Unknown parameter
|access-date=ignored (|accessdate=suggested) (help); Unknown parameter|url-status=ignored (help) - ↑ Blaine Erickson, 2001. "On the Origins of Labialized Consonants in Lao". Analysis based on T. Hoshino and R. Marcus (1981). Lao for Beginners: An Introduction to the Spoken and Written Language of Laos. Rutland/Tokyo: Tuttle. Accessed 2009-12-19.
ອ່ານຕື່ມ[ແກ້ໄຂ]
- ANSI Z39.35-1979, System for the Romanization of Lao, Khmer, and Pali; ISBN 0-88738-968-6.
- Hoshino, Tatsuo and Marcus, Russel. (1989). Lao for Beginners: An Introduction to the Spoken and Written Language of Laos. Tuttle Publishing. ISBN 0-8048-1629-8.
- Enfield, N. J. (2007). A Grammar of Lao. Mouton de Gruyter Publishers. ISBN 3-11-018588-1.
- Cummings, Joe. (2002). Lao Phrasebook: A Language Survival Kit. Lonely Planet. ISBN 1-74059-168-2.
- Mollerup, Asger. Thai–Isan–Lao Phrasebook. White Lotus, Bangkok, 2001. ISBN 974-7534-88-6.
- Kerr, Allen. (1994). Lao–English Dictionary. White Lotus. ISBN 974-8495-69-8.
- Simmala, Buasawan and Benjawan Poomsan Becker (2003), Lao for Beginners. Paiboon Publishing. ISBN 1-887521-28-3
ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນອື່ນ[ແກ້ໄຂ]
- ພາສາລາວແລະອັກສອນລາວ ທີ່ Omniglot (ພາສາອັງກິດ)
- ວັດຈະນານຸກົມ ພາສາລາວ-ພາສາອັງກິດ (ພາສາອັງກິດ)
- ພາສາລາວແລະອັກສອນລາວ ທີ່ SEAsite Laos (ພາສາອັງກິດ)
- ພາສາລາວແລະອັກສອນລາວ ທີ່ AbcdLaos
- ພາສາລາວແລະອັກສອນລາວ ທີ່ Laocom
ພາສາລາວ |
|---|
| ໄວຍາກອນ · ລະບົບສຽງ (ພະຍັນຊະນະ ·ສະລະ ·ວັນນະຍຸດ) · ອັກສອນ (ປະຫວັດສາດອັກສອນ · [[ໂຕທຳ ລາວ|ໂຕທຳ]]) · ຄຳສັບ · ສຳນຽງ · ປະຫວັດສາດ |
ພາສາໃນຕະກູນພາສາໄທ-ກະໄດ |
|
|---|---|
| ພາສາໄຫຼ-ເກຢັນ | ໄຫຼ • ເຈີມາວ • ຢາຣົງ • ເກລາວ • ລາຕິ • ລາຕິຂາວ • ປູ້ຍັງ • ຈຸນ • ເອນ • ກວາບຽວ • ລາຄວ • ລາຮາ |
| ພາສາຄຳ-ໄຕ | ເບ • ໄຕ • ແສກ • ລັກເກີ • ບຽວ • ອ້າຍຈາມ • ຕົ້ງ (ເໜືອ / ໃຕ້) • ຄັງ • ມູ່ຫຼ່າວ • ເໝົາໜານ • ສຸ່ຍ |
| ກຸ່ມພາສາຄຳ-ໄຕ > ພາສາໄຕ | |
| ກຸ່ມຊຽງແສນ | ໄທດຳ • ໂຍນ • ໄທຂາວ • ໄທ • ໄທຮ່າງຕົງ • ໄທແດງ • ພວນ • ຕູລາວ |
| ກຸ່ມລາວ-ຜູ້ໄທ | ລາວ • ໄທຍໍ້ • ຜູ້ໄທ • ໄທຖິ່ນອີສານ |
| ກຸ່ມໄທພາຍັບ | ອາຫົມ • ອ່າຍຕົນ • ຄຳຕີ່ • ຄຳຍັງ • ພ່າເກ • ໄທຂຶນ • ໄທເໜືອ • ໄທລື້ • ໄທໄຕ້ຄົງ |
| ກຸ່ມອື່ນໆ | ປາຢີ • ໄທຖານ • ໄທຍອງ • ໄທຫຍ່າ |
| ພາສາໄຕ(ອື່ນໆ) | ຈ້ວງ • ນຸງ • ຕ່າຍ • ຕຸລຸງ • ນາງ • ປູຢີ • ໄທຖິ່ນໃຕ້ • ໄທໂຄລາດ |