ວຽງຈັນ
ວຽງຈັນ | |
|---|---|
.jpg) ຖະໜົນລ້ານຊ້າງ | |
 ແຜນທີ່ປະເທດລາວເນັ້ນນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ | |
| ພິກັດ: 18°06′N 102°36′E / 18.1°N 102.6°Eພິກັດພູມສາດ: 18°06′N 102°36′E / 18.1°N 102.6°E | |
| ປະເທດ |  ລາວ |
| ກໍ່ຕັ້ງ | 1989 |
| ເມືອງເອກ | ຈັນທະບູລີ |
| ພື້ນທີ່ | |
| • ທັງໝົດ | 3,920 ຕລ.ກມ. (1,500 ຕລ.ໄມລ໌) |
| ຄວາມສູງ | 174 ແມັດ (570 ຟຸດ) |
| ປະຊາກອນ (ສຳມະໂນເດືອນກໍລະກົດ ປີ2020) | |
| • ທັງໝົດ | 948,477 ຄົນ |
| • ຄວາມໜາແໜ້ນ | 240 ຄົນ/ຕລ.ກມ. (630 ຄົນ/ຕລ.ໄມລ໌) |
| ເຂດເວລາ | UTC+7 (ເວລາໃນປະເທດລາວ) |
| ລະຫັດ ISO 3166 | LA-VT |
| HDI (2017) |  0.795[1]ສູງ · ອັນດັບທີ 1 |
_I.jpg)
ວຽງຈັນ ແມ່ນນະຄອນຫຼວງ ແລະ ເມືອງໃຫຍ່ທີ່ສຳຄັນທີ່ສຸດຂອງ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ. ຕັ້ງຢູ່ຕາມແຄມແມ່ນ້ຳຂອງ ທາງພາກກາງຂອງປະເທດ, ແບ່ງອອກເປັນ 9 ຕົວເມືອງ, ປະຈຸບັນໄດ້ກາຍເປັນສູນກາງເສດຖະກິດຍ້ອນການຂະຫຍາຍຕົວທາງດ້ານເສດຖະກິດ.
ການສໍາຫລວດພົນລະເມືອງໃນປີ 2020 ໄດ້ລາຍງານວ່າຕົວເມືອງມີ 948,477. ວຽງຈັນເປັນເມືອງທີ່ມີປະຫວັດສາດຍາວນານ, ວັດທະນະທຳອັນອຸດົມສົມບູນ, ແລະ ເປັນສູນກາງທາງດ້ານການເມືອງ, ເສດຖະກິດ, ແລະ ວັດທະນະທຳຂອງລາວ.[2][3]
ວຽງຈັນແມ່ນເປັນທີ່ຮູ້ຈັກຈາກການເປັນທີ່ຕັ້ງຂອງພະທາດຫຼວງເຊິ່ງເປັນອະນຸສອນສະຖານແຫ່ງຊາດທີ່ສໍາຄັນທີ່ສຸດໃນລາວ, ເຊິ່ງໄດ້ຮັບການຍອມຮັບວ່າເປັນສັນຍາລັກຂອງຊາດແລະພຸດທະສາດສະໜາໃນລາວ. ບໍລິເວນດັ່ງກ່າວເປັນບ່ອນຕັ້ງຂອງວັດສຳຄັນຫຼາຍແຫ່ງ, ລວມທັງຫໍພະແກ້ວ, ເຊິ່ງເຄີຍເປັນບ່ອນຕັ້ງຂອງພະພຸດທະເຈົ້າ.
ວຽງຈັນເປັນເຈົ້າພາບຈັດການແຂ່ງຂັນກິລາຊີເກມຄັ້ງທີ 25 ໃນເດືອນທັນວາ 2009.
ປະຫວັດສາດ
[ດັດແກ້]ວຽງຈັນຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໃນສະຕະວັດທີ 16 ເປັນນະຄອນຫຼວງຂອງອານາຈັກລ້ານຊ້າງ. ໃນປີ 1570, ພະເຈົ້າໄຊຍະເສດຖາທິລາດ ໄດ້ຍ້າຍນະຄອນຫຼວງຈາກຫຼວງພະບາງມາຕັ້ງຢູ່ວຽງຈັນ. ຕໍ່ມາ, ໃນສະຕະວັດທີ 18, ວຽງຈັນຖືກຍຶດຄອງໂດຍສະຫຍາມ ແລະ ເສຍຫາຍຢ່າງໜັກ. ໃນປີ 1893, ຝຣັ່ງເສດໄດ້ເຂົ້າມາປົກຄອງ ແລະ ຟື້ນຟູວຽງຈັນໃຫ້ເປັນນະຄອນຫຼວງຂອງລາວພາຍໃຕ້ການປົກຄອງຂອງຝຣັ່ງ. ຫຼັງຈາກລາວໄດ້ຮັບເອກະລາດໃນປີ 1953, ວຽງຈັນກາຍເປັນນະຄອນຫຼວງຂອງລາວຢ່າງເປັນທາງການ.[4]
ເມືອງວຽງຈັນ ຫຼື ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ມີປະຫວັດສາດອັນຍາວນານ. ນັກວິໄຈຄົ້ນຄວ້າທັງພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ ໄດ້ສຶກສາ ແລະ ຄົ້ນພົບຫຼັກຖານຂອງວັດຖຸບູຮານ ເຊັ່ນ: ເຄື່ອງມືໃນການເຮັດນາ, ທັງໂລຫະ ແລະ ຫີນ. ສິ່ງດັ່ງກ່າວຢັ້ງຢືນວ່າປະຊາຊົນໄດ້ດຳລົງຊີວິດຢູ່ເຂດນີ້, ທົ່ງພຽງວຽງຈັນມາເປັນເວລາປະມານ 500,000 ປີ. ໃນປີ 2010, ນັກຄົ້ນຄວ້າໄດ້ສໍາຫຼວດພື້ນທີ່ໃນໂອກາດສະເຫຼີມສະຫຼອງ 450 ປີ. ໂທລະພາບແຫ່ງຊາດລາວ ໄດ້ເລົ່າຄືນປະຫວັດຄວາມເປັນມາຂອງເມືອງວຽງໄຊ ແລະ ນັກຄົ້ນຄວ້າໄດ້ລາຍງານວ່າ ມະນຸດມາຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ໃນເຂດນີ້ຄັ້ງທໍາອິດ. ຕໍ່ມາກໍມີຊົນເຜົ່າລາວ-ມອນ ໄດ້ນຳເອົາພຸດທະສາສະໜາມາເຜີຍແຜ່ໃນລາວ ເຊິ່ງໃນເມື່ອກ່ອນແມ່ນສາສະໜາພຸດທັງໝົດ.[5][ຕ້ອງການອ້າງອີງ]
ພູມອາກາດ
[ດັດແກ້]| ຂໍ້ມູນພູມອາກາດຂອງວຽງຈັນ (1981–2010, ສູງສຸດ 1907–1990) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ເດືອນ | ມ.ກ. | ກ.ພ. | ມີ.ນ | ມ.ສ. | ພ.ພ. | ມ.ນ. | ກໍ.ກ. | ສ.ຫ. | ກ.ຍ. | ຕ.ລ. | ພ.ຈ. | ທ.ວ. | ທັງປີ |
| ອຸນຫະພູມສູງສຸດທີ່ເຄີຍບັນທຶກ °C (°F) | 35.6 | 37.8 | 40.0 | 41.1 | 38.9 | 37.8 | 36.1 | 37.2 | 38.9 | 38.9 | 34.4 | 33.4 | 41.1 |
| ອຸນພູມສະເລ່ຍ °C (°F) | 28.7 | 30.8 | 33.1 | 34.6 | 33.1 | 32.2 | 31.6 | 31.2 | 31.3 | 31.2 | 30.1 | 28.3 | 31.1 |
| ອຸນຫະພູມສະເລ່ຍແຕ່ລະມື້ °C (°F) | 22.4 | 24.7 | 27.1 | 29.0 | 28.4 | 28.1 | 27.7 | 27.5 | 27.3 | 26.8 | 24.8 | 22.2 | 26.3 |
| ອຸນຫະພູມຕ່ຳສຸດສະເລ່ຍ °C (°F) | 17.4 | 19.6 | 22.1 | 24.5 | 24.9 | 25.2 | 25.0 | 24.8 | 24.3 | 23.4 | 20.5 | 17.3 | 22.4 |
| ອຸນຫະພູມຕ່ຳສຸດເຄີຍບັນທຶກ °C (°F) | 0.0 | 7.6 | 12.1 | 17.1 | 20.0 | 21.1 | 21.2 | 21.1 | 21.2 | 12.9 | 8.9 | 5.0 | 0.0 |
| ປະລິມານຝົນ ມມ (ນິ້ວ) | 7.8 | 15.3 | 39.2 | 92.8 | 233.5 | 264.6 | 307.2 | 332.9 | 270.2 | 96.6 | 13.5 | 3.7 | 1,677.2 |
| ຄວາມຊຸ່ມຮ້ອຍລະ | 70 | 68 | 66 | 69 | 78 | 82 | 82 | 84 | 83 | 78 | 72 | 70 | 75 |
| ມື້ມີຝົນສະເລ່ຍ (≥ 1.0 mm) | 1 | 2 | 5 | 8 | 16 | 19 | 20 | 22 | 17 | 9 | 2 | 1 | 122 |
| ຈຳນວນໂມງທີ່ມີແດດ | 239.8 | 216.9 | 218.5 | 227.6 | 195.3 | 140.8 | 129.9 | 133.0 | 165.9 | 210.5 | 228.5 | 246.6 | 2,353.5 |
| ແຫຼ່ງທີ່ມາ 1: World Meteorological Organization,[6] Deutscher Wetterdienst (ສູງສຸດ. 1907–1990)[7] | |||||||||||||
| ແຫຼ່ງທີ່ມາ 2: NOAA (ຄວາມຊຸ່ມ. 1961–1990)[8] | |||||||||||||
ອ້າງອິງ
[ດັດແກ້]- ↑ "Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (ພາສາອັງກິດ). ຄົ້ນຫາເມື່ອ 13 September 2018.ແມ່ແບບ:Nonspecific
- ↑ https://laos.opendevelopmentmekong.net/topics/census-and-population/
- ↑ https://www.unfpa.org/data/LA
- ↑ https://www.britannica.com/place/Vientiane
- ↑ https://www.tourismlaos.org/central-provinces/vientiane-capital/
- ↑ "World Meteorological Organization Climate Normals for 1981–2010". World Meteorological Organization. ຂໍ້ມູນເກົ່າທີ່ຖືກບັນທຶກຈາກແຫຼ່ງດັ້ງເດີມເມື່ອ 16 July 2021. ຄົ້ນຫາເມື່ອ 16 July 2021.
- ↑ "Klimatafel von Vientiane (Viangchan) / Laos" (PDF). Baseline climate means (1961–1990) from stations all over the world (ພາສາເຢຍລະມັນ). Deutscher Wetterdienst. ຄົ້ນຫາເມື່ອ 23 January 2016.
- ↑ "Vientiane Climate Normals 1961–1990". National Oceanic and Atmospheric Administration. ຄົ້ນຫາເມື່ອ 29 November 2013.