ພຣະຣາຊອານາຈັກລາວ

ພຣະຣາຊອານາຈັກລາວ
ອານານິຄົມຝຣັ່ງ(1947–1953) ລະບອບລັດຖະທຳມະນູນ (1953–1975)
←   ← 1947–1975 →   →
ທຸງຊາດ ເຄື່ອງໝາຍຊາດ
ເພງຊາດ ລາ ມາຣເຊເຢສ ເພງຊາດລາວ
ນະຄອນຫຼວງ		ວຽງຈັນ (ບໍລິຫານ) ຫຼວງພະບາງ (ລາດຊະວົງ)
ພາສາ		ພາສາລາວ ພາສາຝະຣັ່ງ
ລັດຖະບານ		ລັດຖະທຳມະນູນທີ່ເປັນເອກະພາບ
ກະສັດ
-	1947–1959	ເຈົ້າມະຫາຊີວິດສີສະຫວ່າງວົງ
-	1959–1975	ພະເຈົ້າມະຫາຊີວິດສີສະຫວ່າງວັດທະນາ
ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ
-	1947–1948 (ກ່ອນ)	ເຈ້າສຸວັນນະລາດ
-	1962–1975 (last)	ເຈົ້າສຸວັນນະພູມາ
ປະຫວັດສາດ
-	ຄວາມເປັນເອກະລາດ	11 ພຶດສະພາ 1947
-	ເອ​ກະ​ລາດ	22 ຕຸລາ 1953
-	ການຍອມຮັບຂອງສະຫະປະຊາຊາດ	14 ທັນວາ 1955
-	ການປະຕິວັດຂອງພັກປະຕິວັດປະຊາຊົນລາວ
-	ກໍ່ຕັ້ງ ສປປ.ລາວ	2 ທັນວາ 1975
ປະຊາກອນ
-	ປະມານການ	໓,໑໐໐,໐໐໐
ສະກຸນເງີນ		ກີບ
ລະຫັດໂທລະສັບ		+856
ປັດຈຸບັນເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງ		ປະເທດລາວ

ພຣະລາຊະອານາຈັກລາວ (ຄຳເຄົ້າ: ພຣະຣາຊອານາຈັກລາວ) ແມ່ນລັດຖະທໍາມະນູນທີ່ໄດ້ຮັບຜິດຊອບ ລາຊະອານາຈັກລາວເລີ່ມຕົ້ນດ້ວຍເອກະລາດຂອງຕົນໃນວັນທີ 9 ພະຈິກ 1953 ລະບອບການປົກຄອງໄດ້ມີຊີວິດລອດຈົນເຖິງເດືອນທັນວາປີ 1975 ເມື່ອກະສັດອົງສຸດທ້າຍ ພະເຈົ້າມະຫາຊີວິດສີສະຫວ່າງວັດທະນາ ຍອມຈຳນົນຕໍ່ປະເທດລາວ ຜູ້ທີ່ຍົກເລີກລະບອບກະສັດດ້ວຍໂປດປານລັດທິມາກຊ໌ ເອີ້ນວ່າ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ເຊິ່ງໄດ້ຄວບຄຸມປະເທດລາວຕັ້ງແຕ່ນັ້ນມາ

ດ້ວຍການປົກຄອງຕົນເອງກັບລັດຖະທຳມະນູນສະບັບໃໝ່ໃນປີ 1947 ເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງສະຫະພາບຝຣັ່ງ ແລະສະຫະພັນທີ່ມີສ່ວນທີ່ເຫຼືອຂອງອິນດູຈີນຝຣັ່ງ ໃນປີ 1953 ຝຣັ່ງລາວ ສົນທິສັນຍາໄດ້ສ້າງຕັ້ງອຳນາດອະທິປະໄຕ ປະເທດລາວເອກະລາດ ແຕ່ບໍ່ໄດ້ກຳນົດວ່າໃຜຈະເປັນຜູ້ປົກຄອງປະເທດ ໃນຊຸມປີຕໍ່ມາ ສາມກຸ່ມນໍາພາໂດຍອັນທີ່ເອີ້ນວ່າ ສາມເຈົ້າຊາຍ ຜິດຖຽງກັບອຳນາດ: ຄວາມເປັນກາງພາຍໃຕ້ເຈົ້າສຸວັນນະພູມາ ພັກຂວາປີກພາຍໃຕ້ບຸນອຸ້ມ ນະ ຈຳປາສັກ ແລະປີກຊ້າຍແນວລາວຮັກຊາດ ຫວຽດນາມເໜືອສະໜັບສະໜູນ (ດຽວນີ້ເອີ້ນວ່າ ປະເທດລາວ) ພາຍໃຕ້ເຈົ້າສຸພານຸວົງ ແລະນາຍົກລັດຖະມົນຕີໃນອະນາຄົດ ໄກສອນ ພົມວິຫານ

ປະຫວັດສາດ

ລາຊະອານາຈັກລາວໄດ້ຖືກປະກາດຢ່າງເປັນທາງການ ເມື່ອລັດຖະທຳມະນູນສະບັບໃໝ່ໄດ້ຖືກປະກາດໃຊ້ໃນປີ 1947 ເປັນສ່ວນຫນຶ່ງຂອງອານານິຄົມຝຣັ່ງ ແລະໄດ້ຮັບເອກະລາດເຕັມທີ່ໃນປີ 1953

ລັດຖະບານ

ປະຕິບັດຕາມຝຣັ່ງເສດລາວສົນທິສັນຍາປີ 1953 ເຊິ່ງໃຫ້ປະເທດລາວເປັນເອກະລາດ ລັດຖະບານລາວໄດ້ຄວບຄຸມປະເທດ ສົນທິສັນຍາສະບັບນີ້ໄດ້ສ້າງຕັ້ງລະບອບກະສັດລັດຖະທຳມະນູນ ກັບເຈົ້າມະຫາຊີວິດສີສະຫວ່າງວົງເປັນກະສັດ ແລະເຈົ້າສຸວັນນະພູມາ ເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີ

ມີຄວາມພະຍາຍາມຫລາຍຢ່າງໂດຍສາມເຈົ້າຊາຍແລະເຈົ້າມະຫາຊີວິດສີສະຫວ່າງວັດທະນາເພື່ອສ້າງຕັ້ງລັດຖະບານປະສົມ ລັດຖະບານເອກະພາບແຫ່ງຊາດຊຸດທຳອິດໄດ້ສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໃນປີ 1958 ພາຍໃຕ້ເຈົ້າສຸວັນນະພູມາ ແຕ່ລົ້ມລົງພາຍຫຼັງສອງເດືອນ ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຜູ້ທີ່ຢູ່ພາຍໃຕ້ລັດຖະທຳມະນູນໄດ້ແຕ່ງຕັ້ງລັດຖະມົນຕີຂອງລາວ ແລະໄດ້ຮັບຄຳແນະນຳຈາກກະສັດ ໄດ້ເຮັດການຕົກລົງກັບອ້າຍຂອງລາວແມ່ນສຸພານຸວົງ

ເຈົ້າສຸວັນນະພູມາໃຫ້ພັກຄອມມິວນິດສອງບ່ອນນັ່ງຢູ່ໃນຫ້ອງວ່າການລັດຖະບານແລະໃນການກັບຄືນ ສຸພານຸວົງຈະລວມເອົາ 1,500 ຂອງລາວ 6,000 ກອງທັບຄອມມິວນິດເຂົ້າໄປໃນກອງທັບຕໍາແຫນ່ງ ເຈົ້າສຸພານຸວົງໄດ້ຮັບຕຳແໜ່ງເປັນລັດຖະມົນຕີກະຊວງແຜນການສ້າງສາຄືນໃໝ່ແລະການຫັນເປັນຕົວເມືອງ ໃນຂະນະທີ່ສະມາຊິກອີກຄົນໜຶ່ງຂອງພັກຄອມມູນິດ ຖືກແຕ່ງຕັ້ງໃຫ້ເປັນລັດຖະມົນຕີວ່າການກະຊວງສາສະໜາແລະສິລະປະວິຈິດສິນ

ທະຫານ

ພຣະລາຊະອານາຈັກລາວໄດ້ແບ່ງອອກເປັນຫ້າເຂດທະຫານກອງກຳລັງປະກອບອາວຸດພຣະລາຊະອານາຈັກລາວໄດ້ຮັບຜິດຊອບສຳລັບການປ້ອງກັນປະເທດ ປະກອບມີສາມສາຂາບໍລິການ: ກອງທັບພຣະລາຊະອານາຈັກລາວ ກອງທັບເຮືອພຣະລາຊະອານາຈັກລາວ ເຊິ່ງຢູ່ພາຍໃຕ້ການຄວບຄຸມຂອງກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດໃນວຽງຈັນ

ສະຫະລັດອາເມລິກາໄດ້ສະຫນອງໃຫ້ກອງທັບເຮືອພຣະລາຊະອານາຈັກລາວ ມີເຮືອລາດຕະເວນແມ່ນ້ຳ 20 ລຳ ແລະຍານລົງຈອດສະເທິນນ້ຳສະເທິນບົກ 16 ລຳ ໃນລະຫວ່າງປີ 1962 - 1971 ສະຫະລັດອາເມລິກາສະໜອງໃຫ້ແກ່ປະເທດລາວດ້ວຍປະມານ 500 ລ້ານໂດລາສະຫະລັດໃນການຊ່ວຍເຫຼືອດ້ານການທະຫານ

ການພົວພັນຕ່າງປະເທດ

ລັດຖະບານລາວມີຄວາມສຳພັນໃກ້ຊິດກັບສະຫະລັດອາເມລິກາ ເຊິ່ງໃຫ້ການຊ່ວຍເຫຼືອປະເທດແລະຊ່ວຍໃນການໂຄສະນາຕໍ່ຕ້ານ ປະເທດລາວແລະຄອມມິວນິສຫວຽດນາມເໜືອຖືກເຄື່ອນໄຫວ ໃນລະຫວ່າງປີ 1957 ສະຫະລັດອາເມລິກາໃຊ້ຈ່າຍຕໍ່ຫົວຄົນເພື່ອການຊ່ວຍເຫລືອຕ່າງປະເທດໃຫ້ປະເທດລາວກ່ວາມັນມີຢູ່ໃນປະເທດອື່ນໆ ເຮັດໄດ້ປະມານ 150 ໂດລາສະຫະລັດຕໍ່ຄົນລາວ ສອງເທົ່າຂອງລາຍໄດ້ສະເລ່ຍຕໍ່ປີຂອງຄົນ ເງິນຈຳນວນໜຶ່ງໄດ້ໄປສະໜັບສະໜູນຊາວອາເມລິກັນຜູ້ສະໝັກໃນການເລືອກຕັ້ງ ໃນຂະນະທີ່ເງິນອື່ນໆໄດ້ໄປຫາໂຄງການເພື່ອສະໜັບສະໜູນເງິນຕາທ້ອງຖິ່ນແມ່ນກີບລາວ

ພະເຈົ້າມະຫາຊີວິດສີສະຫວ່າງວັດທະນາໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມສະຫະລັດອາເມລິກາໃນປີ 1963 ພົບປະກັບປະທານປະເທດ ຈອນ ແຄແນດີ

ປະເທດລາວກໍ່ໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກປະເທດຝະຣັ່ງ ອົດສະຕະຣາລີ ພະມ້າ (ມຽນມາ) ໄທ ແລະປະເທດຢີ່ປຸ່ນ

ການບຸກລຸກແລະສົງຄາມກາງເມືອງ

ເບິ່ງບົດຄວາມຫຼັກທີ່ ສົງຄາມກາງເມືອງລາວ

ກອງທັບຫວຽດນາມເໜືອເດີນທັບຜ່ານລາວໃນປີ 1967

ໃນປີ 1960 ທ່າມກາງຊຸດກະບົດ ການຕໍ່ສູ້ກັນລະຫວ່າງກອງທັບພຣະຣາຊອານາຈັກລາວແລະສະຫະພາບໂຊວຽດກັບຄືນ ຄອມມິວນິດປະເທດລາວ ລັດຖະບານຊົ່ວຄາວແຫ່ງທີສອງຂອງເອກະພາບແຫ່ງຊາດ ສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໂດຍ ເຈົ້າສຸວັນນະພູມາ ໃນປີ 1962 ພິສູດແລ້ວວ່າບໍ່ປະສົບຜົນສຳເລັດ ແລະສະຖານະການຊຸດໂຊມລົງຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ ຫລັງຈາກນັ້ນເປັນຂໍ້ຂັດແຍ່ງໃນປະເທດລາວ ໄດ້ກາຍເປັນຈຸດສຸມສຳລັບການແຂ່ງຂັນກັນຂອງປະເທດມະຫາອຳນາດ ໃນລະຫວ່າງ ການຮຸກຮານຫວຽດນາມເໜືອຂອງປະເທດລາວ ປະເທດລາວໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນທາງທະຫານໂດຍກອງທັບປະຊາຊົນຫວຽດນາມແລະຫວຽດກົ່ງ

ລາວຖືກດຶງເຂົ້າໄປໃນສົງຄາມຫວຽດນາມ ນັບຕັ້ງແຕ່ພາກສ່ວນຂອງລາວໄດ້ຖືກບຸກລຸກແລະຄອບຄອງໂດຍຫວຽດນາມເໜືອ ສໍາລັບການນໍາໃຊ້ເປັນເສັ້ນທາງການສະຫນອງສໍາລັບສົງຄາມຂອງຕົນຕໍ່ຕ້ານພາກໃຕ້ຂອງຫວຽດນາມ ໃນການຕອບໂຕ້ ສະຫະລັດອາເມລີກາໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນຂະບວນການວາງລະເບີດຕໍ່ຕ້ານ ຕຳແໜ່ງຫວຽດນາມເໜືອສະຫນັບສະຫນູນເປັນປົກກະຕິແລະສະຫມໍ່າສະເຫມີຕ້ານກຳລັງຄອມມິວນິດໃນປະເທດລາວ ລວມທັງຜູ້ທີ່ນຳພາໂດຍພົນເອກ ວາງເປົາ ຊາວມົ້ງ ແລະສະໜັບສະໜູນກອງທັບສາທາລະນະລັດຫວຽດນາມໃຕ້ ການບຸກລຸກເຂົ້າໄປໃນລາວ ໄດ້ສະໜອງເຄື່ອງໃຊ້ຕ່າງໆຝຶກອົບຮົມແລະການສະໜອງທຶນໃຫ້ແກ່ລັດຖະບານສູນກາງ

ໃນປີ 1968 ກອງທັບຫວຽດນາມເໜືອໄດ້ເປີດການໂຈມຕີຫຼາຍພາກສ່ວນຊ່ວຍ​ເຫຼືອປະເທດລາວຕໍ່ສູ້ກັບກອງທັບພຣະຣາຊອານາຈັກລາວ ການໂຈມຕີດັ່ງກ່າວສົ່ງຜົນໃຫ້ທະຫານສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນກຳລັງທັບມ້າງ ເຮັດໃຫ້ຂໍ້ຂັດແຍ່ງເກີດຂື້ນກັບກຳລັງທີ່ບໍ່ແນ່ນອນຍົກຂຶ້ນມາໂດຍສະຫະລັດອາເມລີກາແລະໄທ

ການຖິ້ມລະເບີດທາງອາກາດຢ່າງຫລວງຫລາຍຕໍ່ ກຸ່ມປະເທດລາວແລະກອງທັບປະຊາຊົນຫວຽດນາມໄດ້ຖືກປະຕິບັດໂດຍສະຫະລັດອາເມລີກາໄດ້ຖືກລາຍງານວ່າປະເທດລາວຖືກໂຈມຕີໂດຍສະເລ່ຍການວາງລະເບີດ B-52 ທຸກໆ 8 ນາທີ 24 ຊົ່ວໂມງຕໍ່ມື້ ລະຫວ່າງປີ 1964 ແລະ 1973 ເຄື່ອງບິນຖິ້ມລະເບີດສະຫະລັດອາເມລີກາຫຼຸດລົງຫຼາຍລະເບີດສຸດປະເທດລາວ ໃນໄລຍະເວລານີ້ກ່ວາໄດ້ຖືກຖິ້ມໃນລະຫວ່າງທັງຫມົດຂອງສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີສອງ ໃນຈຳນວນລະເບີດຈຳນວນ 260 ລ້ານໜ່ວຍທີ່ຖືກລະເບີດ ໂດຍສະເພາະໃນແຂວງຊຽງຂວາງຢູ່ໃນທົ່ງໄຫຫິນ ລູກລະເບີດປະມານ 80 ລ້ານໜ່ວຍບໍ່ໄດ້ລະເບີດ ປ່ອຍໃຫ້ເປັນມໍລະດົກຕາຍ

ລິ້ງຄ໌ພາຍນອກ

• Country Study – Kingdom of Laos