ພຣະຣາຊອານາຈັກລາວ
| ພຣະຣາຊອານາຈັກລາວ | ||||||
| ອານານິຄົມຝຣັ່ງ(1947–1953) ລະບອບລັດຖະທຳມະນູນ (1953–1975) | ||||||
| ||||||
| ||||||
| ເພງຊາດ | ||||||
 | ||||||
| ນະຄອນຫຼວງ | ວຽງຈັນ (ບໍລິຫານ) ຫຼວງພະບາງ (ລາດຊະວົງ) | |||||
| ພາສາ | ພາສາລາວ ພາສາຝະຣັ່ງ | |||||
| ລັດຖະບານ | ລັດຖະທຳມະນູນທີ່ເປັນເອກະພາບ | |||||
| ກະສັດ | ||||||
| - | 1947–1959 | ເຈົ້າມະຫາຊີວິດສີສະຫວ່າງວົງ | ||||
| - | 1959–1975 | ພະເຈົ້າມະຫາຊີວິດສີສະຫວ່າງວັດທະນາ | ||||
| ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ | ||||||
| - | 1947–1948 (ກ່ອນ) | ເຈ້າສຸວັນນະລາດ | ||||
| - | 1962–1975 (last) | ເຈົ້າສຸວັນນະພູມາ[lower-alpha ໑] | ||||
| ປະຫວັດສາດ | ||||||
| - | ຄວາມເປັນເອກະລາດ | 11 ພຶດສະພາ 1947 | ||||
| - | ເອກະລາດ | 22 ຕຸລາ 1953 | ||||
| - | ການຍອມຮັບຂອງສະຫະປະຊາຊາດ | 14 ທັນວາ 1955 | ||||
| - | ການປະຕິວັດຂອງພັກປະຕິວັດປະຊາຊົນລາວ | |||||
| - | ກໍ່ຕັ້ງ ສປປ.ລາວ | 2 ທັນວາ 1975 | ||||
| ປະຊາກອນ | ||||||
| - | ປະມານການ | ໓,໑໐໐,໐໐໐ | ||||
| ສະກຸນເງີນ | ກີບ | |||||
| ລະຫັດໂທລະສັບ | +856 | |||||
| ປັດຈຸບັນເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງ | ປະເທດລາວ | |||||
.svg)
ພຣະລາຊະອານາຈັກລາວ (ຄຳເຄົ້າ: ພຣະຣາຊອານາຈັກລາວ) ແມ່ນລັດຖະທໍາມະນູນທີ່ໄດ້ຮັບຜິດຊອບ ລາຊະອານາຈັກລາວເລີ່ມຕົ້ນດ້ວຍເອກະລາດຂອງຕົນໃນວັນທີ 9 ພະຈິກ 1953 ລະບອບການປົກຄອງໄດ້ມີຊີວິດລອດຈົນເຖິງເດືອນທັນວາປີ 1975 ເມື່ອກະສັດອົງສຸດທ້າຍ ພະເຈົ້າມະຫາຊີວິດສີສະຫວ່າງວັດທະນາ ຍອມຈຳນົນຕໍ່ປະເທດລາວ ຜູ້ທີ່ຍົກເລີກລະບອບກະສັດດ້ວຍໂປດປານລັດທິມາກ-ເລນິນ ເອີ້ນວ່າ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ເຊິ່ງໄດ້ຄວບຄຸມປະເທດລາວຕັ້ງແຕ່ນັ້ນມາ[໑]
ດ້ວຍການປົກຄອງຕົນເອງກັບລັດຖະທຳມະນູນສະບັບໃໝ່ໃນປີ 1947 ເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງສະຫະພາບຝຣັ່ງ ແລະສະຫະພັນທີ່ມີສ່ວນທີ່ເຫຼືອຂອງອິນດູຈີນຝຣັ່ງ[໒] ໃນປີ 1953 ຝຣັ່ງລາວ ສົນທິສັນຍາໄດ້ສ້າງຕັ້ງອຳນາດອະທິປະໄຕ ປະເທດລາວເອກະລາດ ແຕ່ບໍ່ໄດ້ກຳນົດວ່າໃຜຈະເປັນຜູ້ປົກຄອງປະເທດ ໃນຊຸມປີຕໍ່ມາ ສາມກຸ່ມນໍາພາໂດຍອັນທີ່ເອີ້ນວ່າ ສາມເຈົ້າຊາຍ ຜິດຖຽງກັບອຳນາດ: ຄວາມເປັນກາງພາຍໃຕ້ເຈົ້າສຸວັນນະພູມາ ພັກຂວາປີກພາຍໃຕ້ບຸນອຸ້ມ ນະ ຈຳປາສັກ ແລະປີກຊ້າຍແນວລາວຮັກຊາດ ຫວຽດນາມເໜືອສະໜັບສະໜູນ (ດຽວນີ້ເອີ້ນວ່າ ປະເທດລາວ) ພາຍໃຕ້ເຈົ້າສຸພານຸວົງ ແລະນາຍົກລັດຖະມົນຕີໃນອະນາຄົດ ໄກສອນ ພົມວິຫານ
ປະຫວັດສາດ[ແກ້ໄຂ]
ລາຊະອານາຈັກລາວໄດ້ຖືກປະກາດຢ່າງເປັນທາງການ ເມື່ອລັດຖະທຳມະນູນສະບັບໃໝ່ໄດ້ຖືກປະກາດໃຊ້ໃນປີ 1947 ເປັນສ່ວນຫນຶ່ງຂອງອານານິຄົມຝຣັ່ງ[໓] ແລະໄດ້ຮັບເອກະລາດເຕັມທີ່ໃນປີ 1953
ລັດຖະບານ[ແກ້ໄຂ]
ປະຕິບັດຕາມຝຣັ່ງເສດລາວສົນທິສັນຍາປີ 1953 ເຊິ່ງໃຫ້ປະເທດລາວເປັນເອກະລາດ ລັດຖະບານລາວໄດ້ຄວບຄຸມປະເທດ ສົນທິສັນຍາສະບັບນີ້ໄດ້ສ້າງຕັ້ງລະບອບກະສັດລັດຖະທຳມະນູນ ກັບເຈົ້າມະຫາຊີວິດສີສະຫວ່າງວົງເປັນກະສັດ ແລະເຈົ້າສຸວັນນະພູມາ ເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີ
ມີຄວາມພະຍາຍາມຫລາຍຢ່າງໂດຍສາມເຈົ້າຊາຍແລະເຈົ້າມະຫາຊີວິດສີສະຫວ່າງວັດທະນາເພື່ອສ້າງຕັ້ງລັດຖະບານປະສົມ ລັດຖະບານເອກະພາບແຫ່ງຊາດຊຸດທຳອິດໄດ້ສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໃນປີ 1958 ພາຍໃຕ້ເຈົ້າສຸວັນນະພູມາ ແຕ່ລົ້ມລົງພາຍຫຼັງສອງເດືອນ ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຜູ້ທີ່ຢູ່ພາຍໃຕ້ລັດຖະທຳມະນູນໄດ້ແຕ່ງຕັ້ງລັດຖະມົນຕີຂອງລາວ ແລະໄດ້ຮັບຄຳແນະນຳຈາກກະສັດ ໄດ້ເຮັດການຕົກລົງກັບອ້າຍຂອງລາວແມ່ນສຸພານຸວົງ
ເຈົ້າສຸວັນນະພູມາໃຫ້ພັກຄອມມິວນິດສອງບ່ອນນັ່ງຢູ່ໃນຫ້ອງວ່າການລັດຖະບານແລະໃນການກັບຄືນ ສຸພານຸວົງຈະລວມເອົາ 1,500 ຂອງລາວ 6,000 ກອງທັບຄອມມິວນິດເຂົ້າໄປໃນກອງທັບຕໍາແຫນ່ງ ເຈົ້າສຸພານຸວົງໄດ້ຮັບຕຳແໜ່ງເປັນລັດຖະມົນຕີກະຊວງແຜນການສ້າງສາຄືນໃໝ່ແລະການຫັນເປັນຕົວເມືອງ ໃນຂະນະທີ່ສະມາຊິກອີກຄົນໜຶ່ງຂອງພັກຄອມມູນິດ ຖືກແຕ່ງຕັ້ງໃຫ້ເປັນລັດຖະມົນຕີວ່າການກະຊວງສາສະໜາແລະສິລະປະວິຈິດສິນ
ທະຫານ[ແກ້ໄຂ]
ພຣະລາຊະອານາຈັກລາວໄດ້ແບ່ງອອກເປັນຫ້າເຂດທະຫານກອງກຳລັງປະກອບອາວຸດພຣະລາຊະອານາຈັກລາວໄດ້ຮັບຜິດຊອບສຳລັບການປ້ອງກັນປະເທດ ປະກອບມີສາມສາຂາບໍລິການ: ກອງທັບພຣະລາຊະອານາຈັກລາວ ກອງທັບເຮືອພຣະລາຊະອານາຈັກລາວ ເຊິ່ງຢູ່ພາຍໃຕ້ການຄວບຄຸມຂອງກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດໃນວຽງຈັນ
ສະຫະລັດອາເມລິກາໄດ້ສະຫນອງໃຫ້ກອງທັບເຮືອພຣະລາຊະອານາຈັກລາວ ມີເຮືອລາດຕະເວນແມ່ນ້ຳ 20 ລຳ ແລະຍານລົງຈອດສະເທິນນ້ຳສະເທິນບົກ 16 ລຳ ໃນລະຫວ່າງປີ 1962 - 1971 ສະຫະລັດອາເມລິກາສະໜອງໃຫ້ແກ່ປະເທດລາວດ້ວຍປະມານ 500 ລ້ານໂດລາສະຫະລັດໃນການຊ່ວຍເຫຼືອດ້ານການທະຫານ
ການພົວພັນຕ່າງປະເທດ[ແກ້ໄຂ]
ລັດຖະບານລາວມີຄວາມສຳພັນໃກ້ຊິດກັບສະຫະລັດອາເມລິກາ ເຊິ່ງໃຫ້ການຊ່ວຍເຫຼືອປະເທດແລະຊ່ວຍໃນການໂຄສະນາຕໍ່ຕ້ານ ປະເທດລາວແລະຄອມມິວນິສຫວຽດນາມເໜືອຖືກເຄື່ອນໄຫວ ໃນລະຫວ່າງປີ 1957 ສະຫະລັດອາເມລິກາໃຊ້ຈ່າຍຕໍ່ຫົວຄົນເພື່ອການຊ່ວຍເຫລືອຕ່າງປະເທດໃຫ້ປະເທດລາວກ່ວາມັນມີຢູ່ໃນປະເທດອື່ນໆ ເຮັດໄດ້ປະມານ 150 ໂດລາສະຫະລັດຕໍ່ຄົນລາວ ສອງເທົ່າຂອງລາຍໄດ້ສະເລ່ຍຕໍ່ປີຂອງຄົນ ເງິນຈຳນວນໜຶ່ງໄດ້ໄປສະໜັບສະໜູນຊາວອາເມລິກັນຜູ້ສະໝັກໃນການເລືອກຕັ້ງ ໃນຂະນະທີ່ເງິນອື່ນໆໄດ້ໄປຫາໂຄງການເພື່ອສະໜັບສະໜູນເງິນຕາທ້ອງຖິ່ນແມ່ນກີບລາວ[໔]
ພະເຈົ້າມະຫາຊີວິດສີສະຫວ່າງວັດທະນາໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມສະຫະລັດອາເມລິກາໃນປີ 1963 ພົບປະກັບປະທານປະເທດ ຈອນ ແຄແນດີ
ປະເທດລາວກໍ່ໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກປະເທດຝະຣັ່ງ ອົດສະຕະຣາລີ ພະມ້າ (ມຽນມາ) ໄທ ແລະປະເທດຢີ່ປຸ່ນ
ການບຸກລຸກແລະສົງຄາມກາງເມືອງ[ແກ້ໄຂ]
- ເບິ່ງບົດຄວາມຫຼັກທີ່ ສົງຄາມກາງເມືອງລາວ
ໃນປີ 1960 ທ່າມກາງຊຸດກະບົດ ການຕໍ່ສູ້ກັນລະຫວ່າງກອງທັບພຣະຣາຊອານາຈັກລາວແລະສະຫະພາບໂຊວຽດກັບຄືນ ຄອມມິວນິດປະເທດລາວ ລັດຖະບານຊົ່ວຄາວແຫ່ງທີສອງຂອງເອກະພາບແຫ່ງຊາດ ສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໂດຍ ເຈົ້າສຸວັນນະພູມາ ໃນປີ 1962 ພິສູດແລ້ວວ່າບໍ່ປະສົບຜົນສຳເລັດ ແລະສະຖານະການຊຸດໂຊມລົງຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ ຫລັງຈາກນັ້ນເປັນຂໍ້ຂັດແຍ່ງໃນປະເທດລາວ ໄດ້ກາຍເປັນຈຸດສຸມສຳລັບການແຂ່ງຂັນກັນຂອງປະເທດມະຫາອຳນາດ ໃນລະຫວ່າງ ການຮຸກຮານຫວຽດນາມເໜືອຂອງປະເທດລາວ ປະເທດລາວໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນທາງທະຫານໂດຍກອງທັບປະຊາຊົນຫວຽດນາມແລະຫວຽດກົ່ງ
ລາວຖືກດຶງເຂົ້າໄປໃນສົງຄາມຫວຽດນາມ ນັບຕັ້ງແຕ່ພາກສ່ວນຂອງລາວໄດ້ຖືກບຸກລຸກແລະຄອບຄອງໂດຍຫວຽດນາມເໜືອ ສໍາລັບການນໍາໃຊ້ເປັນເສັ້ນທາງການສະຫນອງສໍາລັບສົງຄາມຂອງຕົນຕໍ່ຕ້ານພາກໃຕ້ຂອງຫວຽດນາມ ໃນການຕອບໂຕ້ ສະຫະລັດອາເມລີກາໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນຂະບວນການວາງລະເບີດຕໍ່ຕ້ານ ຕຳແໜ່ງຫວຽດນາມເໜືອສະຫນັບສະຫນູນເປັນປົກກະຕິແລະສະຫມໍ່າສະເຫມີຕ້ານກຳລັງຄອມມິວນິດໃນປະເທດລາວ ລວມທັງຜູ້ທີ່ນຳພາໂດຍພົນເອກ ວາງເປົາ ຊາວມົ້ງ ແລະສະໜັບສະໜູນກອງທັບສາທາລະນະລັດຫວຽດນາມໃຕ້ ການບຸກລຸກເຂົ້າໄປໃນລາວ ໄດ້ສະໜອງເຄື່ອງໃຊ້ຕ່າງໆຝຶກອົບຮົມແລະການສະໜອງທຶນໃຫ້ແກ່ລັດຖະບານສູນກາງ
ໃນປີ 1968 ກອງທັບຫວຽດນາມເໜືອໄດ້ເປີດການໂຈມຕີຫຼາຍພາກສ່ວນຊ່ວຍເຫຼືອປະເທດລາວຕໍ່ສູ້ກັບກອງທັບພຣະຣາຊອານາຈັກລາວ ການໂຈມຕີດັ່ງກ່າວສົ່ງຜົນໃຫ້ທະຫານສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນກຳລັງທັບມ້າງ ເຮັດໃຫ້ຂໍ້ຂັດແຍ່ງເກີດຂື້ນກັບກຳລັງທີ່ບໍ່ແນ່ນອນຍົກຂຶ້ນມາໂດຍສະຫະລັດອາເມລີກາແລະໄທ
ການຖິ້ມລະເບີດທາງອາກາດຢ່າງຫລວງຫລາຍຕໍ່ ກຸ່ມປະເທດລາວແລະກອງທັບປະຊາຊົນຫວຽດນາມໄດ້ຖືກປະຕິບັດໂດຍສະຫະລັດອາເມລີກາໄດ້ຖືກລາຍງານວ່າປະເທດລາວຖືກໂຈມຕີໂດຍສະເລ່ຍການວາງລະເບີດ B-52 ທຸກໆ 8 ນາທີ 24 ຊົ່ວໂມງຕໍ່ມື້ ລະຫວ່າງປີ 1964 ແລະ 1973 ເຄື່ອງບິນຖິ້ມລະເບີດສະຫະລັດອາເມລີກາຫຼຸດລົງຫຼາຍລະເບີດສຸດປະເທດລາວ ໃນໄລຍະເວລານີ້ກ່ວາໄດ້ຖືກຖິ້ມໃນລະຫວ່າງທັງຫມົດຂອງສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີສອງ ໃນຈຳນວນລະເບີດຈຳນວນ 260 ລ້ານໜ່ວຍທີ່ຖືກລະເບີດ ໂດຍສະເພາະໃນແຂວງຊຽງຂວາງຢູ່ໃນທົ່ງໄຫຫິນ ລູກລະເບີດປະມານ 80 ລ້ານໜ່ວຍບໍ່ໄດ້ລະເບີດ ປ່ອຍໃຫ້ເປັນມໍລະດົກຕາຍ[໕]
ການລົ້ມລົງຂອງລັດຖະບານ[ແກ້ໄຂ]
ສຸດທ້າຍໄດ້ມີການຢຸດຍິງເມື່ອເດືອນກຸມພາ 1973 ຕາມດ້ວຍສັນຍາສັນຕິພາບປາຣີ ລະຫວ່າງສະຫະລັດອາເມລິກາແລະຫວຽດນາມເໜືອ ໃນເດືອນເມສາ 1974 ລັດຖະບານຊົ່ວຄາວຂອງເອກະພາບແຫ່ງຊາດອື່ນໆໄດ້ສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ ກັບເຈົ້າຊາຍສຸວັນນາພູມາເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມໂດຍເວລານີ້ ກອງທັບປະເທດລາວກຳລັງຄວບຄຸມພື້ນທີ່ໃຫຍ່ຂອງປະເທດແລະຕາມດ້ວຍເຫດການຍຶດນະຄອນໄຊງ່ອນແລະພະນົມເປນເຖິງກອງກຳລັງຄອມມູນິດໃນເດືອນເມສາ 1975 ກຳຈັດໂອກາດຂອງພັນທະມິດລັດຖະບານປະສົມໃດໆ ສ້າງຕັ້ງຂື້ນໃນປະເທດລາວ[໖] ຕໍ່ດ້ວຍໄຊຊະນະຄອມມູນິດໃນທັງສອງປະເທດ ພວກເຂົາກ້າວຫນ້າເຖີງວຽງຈັນ
ເມື່ອວັນທີ່ 2 ທັນວາທີ່ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ເຈົ້າວົງສະຫວ່າງໄດ້ສົ່ງຈົດໝາຍສະຫຼະລາຊະສົມບັດສະບັບຫຍໍ້ຂອງພະເຈົ້າມະຫາຊີວິດສີສະຫວ່າງວັດທະນາໄປທີ່ປະເທດລາວ ສາທາລະນະລັດປະຊາທິປະໄຕປະຊາຊົນລາວໄດ້ສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນກັບເຈົ້າສຸພານຸວົງເປັນປະທານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ເຮັດໜ້າທີ່ເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີແລະເລຂາທິການໃຫຍ່ຂອງພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ
ຜົນສະທ້ອນ[ແກ້ໄຂ]
ອ້າງອິງ[ແກ້ໄຂ]
- ↑ "About this Collection - Country Studies". loc.gov. ສືບຄົ້ນເມື່ອ 21 March 2018.
- ↑ "Library of Congress - Laos - The Kingdom of Laos". loc.gov. ສືບຄົ້ນເມື່ອ 21 March 2018.
- ↑ Cite error: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedkingdomoflaos2 - ↑ John Holt (2009). Page 110. Spirits of the Place: Buddhism and Lao Religious Culture.
- ↑ MacKinnon, Ian. "Forty years on, Laos reaps bitter harvest of the secret war", The Guardian, 3 December 2008. ຮຽກຂໍ້ມູນວັນທີ 7 May 2010
- ↑ "Laos". state.gov. ສືບຄົ້ນເມື່ອ 21 March 2018.
ລິ້ງຄ໌ພາຍນອກ[ແກ້ໄຂ]
Cite error: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found
- Pages with reference errors
- Articles to be expanded
- All articles to be expanded
- Articles needing translation from foreign-language Wikipedias
- Former country articles requiring maintenance
- ບົດຄວາມທີ່ກຳລັງລໍຖ້າການເພີ່ມເຕີມເນື້ອໃນບາງສ່ວນ
- ບົດຄວາມກ່ຽວກັບ ປະເທດແລະເຂດການປົກຄອງ ທີ່ຍັງບໍ່ສົມບູນ
- ບົດຄວາມທີ່ມີຂໍ້ຄວາມທີ່ບໍ່ແມ່ນພາສາລາວ
- ປະເທດລາວ
