ພາສາພະມ້າ
 | ບົດຄວາມນີ້ຂາດການອ້າງອີງຈາກເອກະສານອ້າງອີງຫຼືແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ. ກະລຸນາຊ່ອຍພັດທະນາບົດຄວາມນີ້ໂດຍຕື່ມແຫຼ່ງຂໍ້ມູນເປັນຕາເຊື່ອຖື. ເນື້ອຫາເຊິ່ງຂາດການອ້າງອີງອາດຖືກຄັດຄ້ານຫຼືນຳອອກ |
| ພາສາພະມ້າ | |
|---|---|
| မြန်မာဘာသာ | |
| ອອກສຽງ | mjànmà bàθà |
| ພາກພື້ນ | ພະມ້າ ໄທ ບັງກະລາເທດ ມາເລເຊຍ ສະຫະລັດອາເມລິກາ ສະຫະລາຊະອານາຈັກ ອົດສະຕາລີ ລາວ ສິງກະໂປ |
| ຈຳນວນຜູ້ເວົ້າ | 32 ລ້ານ (ພາສາແມ່) ແລະພາສາທີ່ສອງ 10 ລ້ານ (ບໍ່ພົບວັນທີ) |
| ຕະກຸນພາສາ | |
| ລະບົບການຂຽນ | ອັກສອນພະມ້າ |
| ສະຖານະພາບທາງການ | |
| ພາສາທາງການ |  ມຽນມາ |
| ຜູ້ວາງລະບຽບ | ຄະນະກຳມະການພາສາມຽນມາ |
| ລະຫັດພາສາ | |
| ISO 639-1 | my |
| ISO 639-2 | bur (B) mya (T) |
| ISO 639-3 | mya |
[[File: |300px]] | |
|
ບົດຄວາມນີ້ມີອັກສອນພະມ້າປາກົດຢູ່ ທ່ານອາດເຫັນເຄື່ອງໝາຍຄຳຖາມຫຼືສັນຍາລັກອື່ນແທນຕົວອັກສອນ ຫາກຄອມພິວເຕີຂອງທ່ານບໍ່ສາມາດສະແດງຜົນອັກສອນພະມ້າໄດ້ຢ່າງຖືກຕ້ອງ |
ພາສາພະມ້າ ຫຼື ພາສາມຽນມາ (မြန်မာဘာသာ, MLCTS: myanma bhasa, [mjəmà bàðà]) ແມ່ນພາສາລາຊະການຂອງປະເທດພະມ້າ ຈັດຢູ່ໃນຕະກູນພາສາຍ່ອຍທິເບດ-ພະມ້າ ອັນເປັນສາຂາຍ່ອຍຂອງຕະກູນພາສາ ໂດຍເປັນພາສາແມ່ຂອງຄົນປະມານ 32 ລ້ານຄົນໃນພະມ້າ ແລະເປັນພາສາທີ່ສອງຂອງຊົນກຸ່ມນ້ອຍໃນພະມ້າ ແລະໃນປະເທດອິນເດຍ ປະເທດບັງກະລາເທດ ປະເທດມາເລເຊຍ ປະເທດໄທ ແລະສະຫະລັດອາເມລິກາ ພາສາພະມ້າເປັນພາສາທີ່ມີລະດັບສຽງ ຫຼືວັນນະຍຸກ ມີວັນນະຍຸກ 4 ສຽງແລະຂຽນໂດຍໃຊ້ອັກສອນພະມ້າ ເຊິ່ງດັດແປງຈາກອັກສອນມອນອີກເທື່ອໜຶ່ງ ແລະຈັດເປັນສະມາຊິກໃນຕະກູນອັກສອນພາມໝີ ລະຫັດ ISO 639 ສຳລັບພາສາພະມ້າຄື 'my' ແລະລະຫັດ SIL ຄື BMS
ພາສາຖິ່ນແລະສຳນຽງ
[ດັດແກ້]ພາສາພະມ້າມາດຕະຖານຄືສຳນຽງຢ່າງກຸ້ງ ພາສາຖິ່ນໃນພະມ້າພາກເໜືອແລະພາກໃຕ້ຈະຕ່າງຈາກພາກກາງ ພາສາຖິ່ນໃນເຂດຍະໄຂ່ຫຼືອາຣະກັນ ຍັງມີສຽງ /ຣ/ ແຕ່ສຳນຽງຢ່າງກຸ້ງອອກສຽງເປັນ /ຍ/ ພາສາພະມ້າແບ່ງຢ່າງກວ້າງ ໆ ໄດ້ 2 ລະດັບ ຄືລະດັບທາງການໃຊ້ງານວັນນະຄະດີ ງານລາຊະການແລະວິທະຍຸກະຈາຍສຽງ ລະດັບບໍ່ເປັນທາງການໃຊ້ພາຍໃນຄອບຄົວແລະກັບເພື່ອນ ພະພິກສຸຊາວພະມ້າມັກເວົ້າກັນເອງດ້ວຍພາສາບາລີ ເຊິ່ງໄດ້ຮັຍອິດທິພົນຈາກພຸດທະສາສະໜາ
ລະບົບສຽງ
[ດັດແກ້]ພະຍັນຊະນະ
[ດັດແກ້]ສຽງສັດອັກສອນພະຍັນຊະນະໃນພາສາພະມ້າ (ສຽງແປ) ມີຢູ່ດ້ວຍກັນດັງຕໍ່ໄປນີ້
| ຮິມຝີປາກທັງສອງ | ຮິມຝີປາກລຸ່ມ-ແຂ້ວເທິງ | ປຸ່ມເຫງືອກ | ຫຼັງປຸ່ມເຫງືອກ ແລະ ເພດານແຂັງ |
ເພດານອ່ອນ | ຜະໜັງຄໍ | ບໍ່ມີທີ່ | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ສຽງກັກ ແລະ ສຽງຜະສົມສຽດແຊກ | pʰ p b | tʰ t d | tɕʰ tɕ dʑ | kʰ k ɡ | ʔ | ||
| ສຽງນາສິກ | m̥ m | n̥ n | ɲ̥ ɲ | ŋ̊ ŋ | ɴ | ||
| ສຽງສຽດແຊກ | θ (ð) | sʰ s z | ʃ | h | |||
| ສຽງເປີດ | (ɹ) | j | (w̥) w | ||||
| ສຽງຂ້າງລິ້ນ | l̥ l | ||||||
ການຖອດເປັນອັກສອນໂລມັງ
[ດັດແກ້]ພາສາພະມ້າບໍ່ມີລະບົບການຖອດເປັນອັກສອນໂລມັງທີ່ແນ່ນອນ ຄຳຫຼາຍຄົນສະກົດຕ່າງຈາກທີ່ອອກສຽງ ເຊັ່ນ ຄຳວ່າພະພຸດທະເຈົ້າ ອອກສຽງວ່າ pha-ya ແຕ່ຂຽນວ່າ bu-ya ການຖອດພາສາພະມ້າເປັນອັກສອນໂລມັງຈຶ່ງເຮັດໄດ້ຢາກແຕ່ພໍທີ່ຈະໃຊ້ການຖອດເປັນອັກສອນໂລມັງຂອງພາສາບາລີມາທຽບຄຽງໄດ້ ຫຼືບາງທີອາດໃຊ້ລະບົບ MLCTS
ໄວຍາກອນ
[ດັດແກ້]ການຮຽງຄຳເປັນແບບ ປະທານ-ກຳ-ກິລິຍາ ຍົກເວົ້ນຄຳວ່າ ga (ເປັນ) ເຊິ່ງຈະວາງຕໍ່ຈາກປະທານຄຳສັບພະນາມປ່ຽນຕາມເພດແລະສະຖານະຂອງຜູ້ຟັງ ແມ່ນພາສາພະຍາງດຽວ ແຕ່ມີຮາກສັບແລະການເຕີມຄຳອຸປະສັກ ການຮຽງຄຳໃນປະໂຍກບໍ່ມີບຸບພະບົດ ສັນທານແຕ່ໃຊ້ການເຕີມປັດໄຈ
ຄຳຄຸນນະສັບ
[ດັດແກ້]ຄຳຄຸນນະສັບມາກ່ອນຄຳນາມ ເຊັ່ນ chuo-dé lu (ສວຍງາມ + dé + ຄົນ = ຄົນງາມ) ຫຼືຕາມຫຼັງນາມ ເຊັ່ນ lu chuo (ຄົນງາມ) ການປຽບທຽບໃຊ້ຄຳອຸປະສັກ à-ຄຳຄຸນນະສັບ-ປັດໄຈ zon ຄຳຄຸນນະສັບບອກຈຳນວນ ຕາມຫຼັງຄຳນາມ
คำกริยา
[ດັດແກ້]รากศัพท์ของคำกริยามักเติมปัจจัยอย่างน้อย 1 ตัว เพื่อบอกกาล ความสุภาพ รูปแบบกริยา เป็นต้น ไม่มีการใช้คำสันธาน รูปกริยาไม่เปลี่ยนตามบุคคล จำนวน หรือเพศของประธาน ตัวอย่างเช่น คำกริยา sá (กิน) เป็น
- sá-dè = กิน ปัจจัย dè ใช้แสดงปัจจุบันกาลหรือใช้เน้นย้ำ
- sá-gè-dè = กินแล้ว ปัจจัย gè/kè แสดงอดีตแต่ไม่จำเป็นต้องใช้เสมอไป ปัจจัย dè ในที่นี้เป็นการเน้นย้ำ
- sá-nei-dè = กำลังกิน nei เป็นอนุภาคแสดงว่าการกระทำนั้นกำลังเกิดขึ้น
- sá-bi = กำลังกินอยู่ ปัจจัย bi นี้ใช้กับการกระทำที่ประธานเริ่มกระทำและยังไม่เสร็จสิ้น
- sá-mè = จะกิน อนุภาค mè นี้ใช้แสดงอนาคตและยังไม่เกิดขึ้น
- sá-daw-mè = จะกิน (ในไม่ช้า) อนุภาค daw ใช้กับเหตุการณ์ที่ใกล้จะเกิดขึ้น
คำนาม
[ດັດແກ້]คำนามภาษาพม่าทำให้เป็นพหูพจน์โดยเติมปัจจัย dei (หรือ tei ถ้ามีเสียงตัวสะกด) อาจใช้ปัจจัย myà ที่แปลว่ามากได้ด้วย ตัวอย่างเช่น nwá = วัว nwá- dei = วัวหลายตัว จะไม่ใช้ปัจจัยแสดงพหูพจน์เมื่อมีการแสดงการนับคำนาม เช่น เด็ก 5 คน ใช้ว่า kelei (เด็ก) ngá (5) yauk (คน)
ลักษณนาม
[ດັດແກ້]ภาษาพม่ามีลักษณนามเช่นเดียวกับภาษาจีน ภาษาไทย และภาษามลายู คำลักษณนามที่ใช้ทั่วไปได้แก่
- bá ใช้กับคน (เฉพาะพระสงฆ์และแม่ชี)
- hli ใช้กับสิ่งที่เป็นชิ้น เช่น ขนมปัง
- kaung ใช้กับสัตว์
- ku ใช้กับสิ่งไม่มีชีวิตโดยทั่วไป
- kwet ใช้กับสิ่งที่บรรจุของเหลวเช่น ถ้วย
- lóun ใช้กับวัตถุรุปกลม
- pyá ใช้กับวัตถุแบน
- sin หรือ zín ใช้กับสิ่งที่มีล้อ เช่นรถ
- su ใช้กับกลุ่ม
- ú ใช้กับคน (เป็นทางการ)
- yauk ใช้กับคน (ไม่เป็นทางการ)
คำสรรพนาม
[ດັດແກ້]คำสรรพนามที่เป็นรูปประธานใช้ขึ้นต้นประโยค รูปกรรมจะมีปัจจัย –go ต่อท้าย ตัวอย่างคำสรพนาม เช่น
- ฉัน เป็นทางการ ผู้ชายใช้ kyaw-naw ผู้หญิงใช้ kyaw-myaไม่เป็นทางการใช้ nga พูดกับพระสงฆ์ใช้ da-ga หรือ da-be-daw (หมายถึง นักเรียน)
- เธอ ไม่เป็นทางการใช้ nei หรือ min เป็นทางการใช้ a-shin หรือ ka-mya
- เรา ใช้ nga-do
- พวกคุณ ใช้ nei-do
- เขา ใช้ thu
- พวกเขา ใช้ thu-do
- มัน หรือ นั่น ใช้ (ai) ha
ຄຳສັບ
[ດັດແກ້]ຄຳສັບສ່ວນໃຫຍ່ ມາຈາກພາສາຕຣະກູລທິເບຕ-ພະມາ. ສັບກ່ຽວກັບສາດສະໜາ ການສຶກສາ ປັດຊະຍາ ລັດຖະບານ ແລະ ສິນລະປະ ໄດ້ມາ ຈາກ ພາສາບາລີ ເປັນສ່ວນໃຫຍ່. ຄຳຢືມຈາກ ພາສາສັນສະກິດ ມັກກ່ຽວກັບທຸລະກິດ ຫຼື ການປົກຄອງສະໄໝໃໝ່ ຄຳຢືມຈາກ ພາສາຮິນດູ ມັກກ່ຽວກັບ ອາຫານ ແລະ ການປຸງອາຫານ.
ເບິ່ງຕື່ມ
[ດັດແກ້]ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນອື່ນ
[ດັດແກ້]
- Burmese at Ethnologue
- Online Burmese lessons
- Omniglot: Burmese Language
- Burmese language resources Archived 2005-12-27 at the Wayback Machine จาก โรงเรียนตะวันออกและแอฟริกันศึกษา (School of Oriental and African Studies หรือ SOAS)
- Online Burmese Bible Archived 2007-09-13 at the Wayback Machine
- Myanmar Character Picker
- Virtual Myanmar Keyboard Archived 2012-10-10 at the Wayback Machine