ພໍ່ຂຸນສີອິນທາທິດ
| ພໍ່ຂຸນສີອິນທາທິດ | |
|---|---|
| |
|
| |
| ພະບໍລົມນາມາພິໄທ | ພໍ່ຂຸນບາງກາງຫາວ |
| ພະປໍລະມາພິໄທ | ກະມອນເຕງອັນສີອິນທະລະບະດິນທາທິດ |
| ພະລາຊະອິສະລິຍະຍົດ | ພະຣ່ວງເຈົ້າສຸໂຂໄທ |
| ລາຊະວົງ | ພະຣ່ວງ |
| ຄອງລາດ | ຄ.ສ. 1238 - 1270[1] |
| ໄລຍະຄອງລາດ | 32 ປີ |
| ລາຊະການກ່ອນໜ້າ | ຂອມສະບາດໂຂນລຳພົງ |
| ລາຊະການຕໍ່ໄປ | ພໍ່ຂຸນບານເມືອງ |
| ຂໍ້ມູນສ່ວນພະອົງ | |
| ພະລາຊະສົມພົບ | ຄ.ສ. 1188 |
| ສະຫວັນຄົດ | ຄ.ສ. 1270 |
| ພະມະເຫສີ | ນາງເສືອງ[2] |
| ພະລາດຊະບຸດ | ພໍ່ຂຸນບານເມືອງ ພໍ່ຂຸນຣາມຄຳແຫງມະຫາລາດ ພະລາຊະໂອລົດອີກ 1 ພະອົງ ພະລາຊະທິດາອີກ 2 ພະອົງ |
ພໍ່ຂຸນສີອິນທາທິດ (ໄທ:พ่อขุนศรีอินทราทิตย์) ຫຼືພະນາມເຕັມ ກຳມະຣະເຕງອັນສີອິນທະລະບະດິນທາທິດ (ໄທ:กมรเตงอัญศรีอินทรบดินทราทิตย์) ພະມານເດີມ "ພໍ່ຂຸນບາງກາງຫາວ" (ໄທ:พ่อขุนบางกลางหาว) ແມ່ນປະຖົມກະສັດແຫ່ງລາຊະວົງພະຣ່ວງຕາມປະຫວັດສາດໄທ ຊົງຄອງລາດຕັ້ງແຕ່ ຄ.ສ. 1238 ຮອດ ຄ.ສ. 1270
ພະນາມ[ດັດແກ້]
- ພໍ່ຂຸນບາງກາງຫາວ
- ພໍ່ຂຸນສີອິນທາທິດ
- ບາງກາງຫາວ
- ພະຣ່ວງ
- ພະອິນທະລາຊາ
- ອາລຸນລາດ
- ໄສຣັງຄະລາດ ຫຼື ໄສຣັງຄະລາຊາ
- ໄສນະລົງຄະລາດ
- ຣັງຄະລາດ ຫຼື ສຸຣັງຄະລາດ
- ພະຣ່ວງ ຫຼື ໂລດຈະນະລາດ
ສຳລັບພະນາມທຳອິດ ຄື ພໍ່ຂຸນບາງກາງຫາວນັ້ນແມ່ນພະນາມດັ້ງເດີມເມື່ອຄັ້ງເປັນເຈົ້າບາງຍາງ ເປັນທີ່ຍອມຮັບກັນໂດຍທົ່ວໄປວ່າພໍ່ຂຸນບາງກາງຫາວແມ່ນພະນາມສະໄໝເປັນເຈົ້າເມືອງບາງຍາງໂດຍແທ້ຈິງ
ພະນາມທີ່ສອງນັ້ນ ແມ່ນພະນາມທີ່ໃຊ້ກັນທາງລາຊະການ ແມ່ນພະນາມທີ່ເຊື່ອກັນວ່າຊົງໃຊ້ເມື່ອລາຊາພິເສກແລ້ວ ພະນາມ "ສີອິນທາທິດ" ມີບອກຢູ່ໃນສິລາຈາຣຶກ ສ່ວນຄຳນຳໜ້າພະນາມ "ສີອິນທາທິດ" ມີຄຳເອິ້ນແຕກຕ່າງກັນໄປ ຂຸນສີອິນທາທິດບ້າງ ພໍ່ຂຸນສີອິນທາທິດບ້າງ ບາງກາງຫາວສີອິນທາທິດບ້າງ ແລະບ້າງກໍເອິ້ນວ່າພະເຈົ້າຂຸນສີອິນທາທິດ
ພະລາຊະກໍລະນີຍະກິດ[ດັດແກ້]
ພໍ່ຂຸນສີອິນທາທິດເມື່ອຄັ້ງຍັງເປັນພໍ່ຂຸນບາງກາງຫາວໄດ້ຮ່ວມກັບພໍ່ຂຸນຜາເມືອງເຈົ້າເມືອງຣາດແຫ່ງລາຊະວົງສີນາວນຳຖຸມຮວມກຳລັງພົນກັນເຮັດລັດຖະປະຫານ ຂອມສະບາດໂຂນລຳພົງ ໂດຍພໍ່ຂຸນບາງກາງຫາວຕີເມືອງສີສັດຊະນາໄລແລະເມືອງບາງຂົງໄດ້ແລະຍົກທັງສອງເມືອງໃຫ້ພໍ່ຂຸນຜາເມືອງ ສ່ວນພໍ່ຂຸນຜາເມືອງຕີເມືອງສຸໂຂໄທໄດ້ ກໍໄດ້ມອບເມືອງສຸໂຂໄທໃຫ້ພໍ່ຂຸນບາງກາງຫາວ ພ້ອມພະຂັນໄຊສີແລະພະນາມ "ສີອິນທະລະບະດິນທາທິດ" ເຊິ່ງໄດ້ນຳມາໃຊ້ເປັນພະນາມ ພາຍຫຼັງໄດ້ກາຍເປັນ "ສີອິນທາທິດ" ການເຂົ້າມາຄອງສຸໂຂໄທຂອງພະອົງ ສົ່ງຜົນໃຫ້ລາຊະວົງພະຣ່ວງເຂົ້າມາມີອິດທິພົນໃນເຂດພະນະຄອນສຸໂຂໄທເພິ່ມຫຼາຍຂຶ້ນແລະໄດ້ແຜ່ຂະຫຍາຍດິນແດນກວ້າງຂວາງຫຼາຍອອກໄປ ແຕ່ເຂດແດນເມືອງສອນລວງສອງແຄວ ກໍຍັງຄົງເປັນຖານກຳລັງຂອງລາຊະວົງສີນາວນຳຖຸມຢູ່
ໃນກາງລັດຊະສະໄໝ ຊົງມີສົງຄາມກັບຂຸນສາມຊົນເຈົ້າເມືອງສອດ ຊົງຊົນຊ້າງກັບຂຸນສາມຊົນ ແຕ່ຊ້າງຂອງພະອົງ ໄດ້ຕະເຫຼີດໜີດັງຄຳໃນສິລາຈາຣຶກວ່າ "ໜີຍຍ່າຍພ່າຍຈແຈ໋ນ" (ໜີ-ຍໍ-ຍ່າຍ-ພ່າຍ-ຈໍ-ແຈ້ນ) ຂະນະພະໂອລົດພະອົງໜ້ອຍມີພະປີຊາສາມາດໄດ້ຊົນຊ້າງຊະນະຂຸນສາມຊົນ ພາຍຫຼັງຈຶງຊົງສະເຫຼີມພະນາມພະໂອລົດວ່າຮາມຄຳແຫງ
ໃນຍຸກປະຫວັດສາດຊາດນິຍົມ ມີຄະຕິນຶ່ງທີ່ເຊື່ອກັນວ່າ ພະອົງຊົງເປັນຜູ້ນຳຊາວສະຫຍາມຕໍ່ສູ້ກັບອິດທິພົນຂອມໃນສຸວັນນະພູມ ຊົງໄດ້ໄຊຊະນະແລະປະກາດອິສະຫຼະພາບຕັ້ງລາຊະອານາຈັກສຸໂຂໄທຂຶ້ນ ແລະຊົງເປັນປະຖົມກະສັດແຫ່ງລາຊະອານາຈັກໄທ ແຕ່ພາຍຫຼັງຄະຕິດັງກ່າວໄດ້ຮັບການພິສູດແລ້ວວ່າບໍ່ຈິງ ເພາະພະອົງບໍ່ໄດ້ເປັນປະຖົມກະສັດ ອີກທັງຍັງມີພໍ່ຂຸນສີນາວນຳຖຸມຄອງສຸໂຂໄທຢູ່ກ່ອນແລ້ວ
ພະລາຊະວົງ[ດັດແກ້]
ພໍ່ຂຸນສີອິນທາທິດ ມີພະລາຊະໂອລົດແລະພະທິດາຮວມ 5 ພະອົງ ໄດ້ແກ່
- ພະລາຊະໂອລົດອົງໂຕ (ບໍ່ປາກົດພະນາມ)
ສິ້ນພະຊົນຕັ້ງແຕ່ຊົງພະເຍາ
- ພໍ່ຂຸນບານເມືອງ
- ພໍ່ຂຸນຮາມຄຳແຫງມະຫາລາດ (ພະນາມຂະນະທີ່ຍັງຊົງພະເຍາບໍ່ປາກົດ)
- ພະທິດາ (ບໍ່ປາກົດພະນາມ)
- ພະທິດາ (ບໍ່ປາກົດພະນາມ)
ແມ້ນບໍ່ຊາບແນ່ນອນວ່າພະອົງສິ້ນພະຊົນໃນປີໃດ ແຕ່ພາຍຫຼັງພະອົງສິ້ນພະຊົນແລ້ວ ພໍ່ຂຸນບານເມືອງ ພະລາຊະໂອລົດພະອົງໃຫຍ່ ໄດ້ສືບລາຊະສົມບັດແທນ
ເບິ່ງຕື່ມ[ດັດແກ້]
ອ້າງອິງ[ດັດແກ້]
- ↑ นามานุกรมพระมหากษัตริย์ไทย, หน้า 19
- ↑ ພະລາຊະປະຫວັດພໍ່ຂຸນຮາມຄຳແຫງ ຈາກເວັບໄຊ້ມະຫາວິທະຍາໄລຮາມຄຳແຫງ
ประเสริฐ ณ นคร. พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ สารานุกรมไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. เล่ม 26. หน้า 16861-16864 พ.ศ. 2549
- พระมหากษัตริย์ไทย: พระราชประวัติพ่อขุนศรีอินทราทิตย์ Archived 2006-05-21 at the Wayback Machine