Jump to content

ຈັກກະວັດໂລມັນອັນສັກສິດ

ຈາກ ວິກິພີເດຍ
ຈັກກະວັດໂລມັນອັນສັກສິດ

Sacrum Imperium Romanum (ລາແຕັງ)

Heiliges Römisches Reich (ເຢຍລະມັນ)

ຄ.ສ. 800–1806
ທຸງຊາດຈັກກະວັດໂລມັນອັນສັກສິດ
ທຸງຊາດ (ຄ.ສ. 1430–1806)
ເພງຊາດ(ຄ.ສ. 1797–1806)
ກອດເອໄຮລ໌ທີຟານຊ໌ດິນໄກແຊຣ໌
("ພະເຈົ້າຊົງປົກປ້ອງຈັກກະພັດຟຣັນຊ໌")
ຈັກກະວັກໃນຊ່ວງຮຸ່ງເຮືອງສຸດ (ຄ.ສ. 1181)
ຈັກກະວັກໃນຊ່ວງຮຸ່ງເຮືອງສຸດ (ຄ.ສ. 1181)
ພັດທະນາການດິນແດນຂອງຈັກກະວັດ
ພັດທະນາການດິນແດນຂອງຈັກກະວັດ
ເມືອງຫຼວງບໍ່ມີຢ່າງທາງການ; ນະຄອນຫຼວງມີຫຼາກຫຼາຍແຫ່ງຕະຫຼອດປະຫວັດສາດ[1]
ພາສາທົ່ວໄປລາແຕັງ ເຢຍລະມັນ ອີຕາລີ ເຊັກ
ດັດຊ໌ ຝຣັ່ວ ສະໂລເວນີ ແລະອື່ນ ໆ
ສາສະໜາ
ໂລມັງກາໂຕລິກ
ການປົກຄອງສະມາພັນທະລັດແບບລາຊາທິປະໄຕໂດຍເລືອກຕັ້ງ
ຈັກກະພັດ 
• ค.ศ. 800-814
ຊາຣ໌ເລີມານ
• ค.ศ. 962-967
ອອດໂທທີ 1
• ค.ศ. 1027-1039
ຄອນຣາດທີ 2
• ค.ศ. 1530-1556
ຄາຣ໌ລທີ 5
• ค.ศ. 1637-1657
ແຟຣ໌ດີນັນດ໌ທີ 3
• ค.ศ. 1792-1806
ຟຣັນຊ໌ທີ 2
ຍຸກປະຫວັດສາດສະໄໝກາງ-ສະໄໝໃໝ່ຕອນຕົ້ນ
• ຈັກກະພັດອອດໂທທີ 1 ຂຶ້ນເປັນກະສັດອີຕາລີ
2 ກຸມພາ ຄ.ສ. 800
ຄ.ສ. 1034
25 ກັນຍາ ຄ.ສ. 1555
24 ຕຸລາ ຄ.ສ. 1648
• ຈັກກະພັດຟຣັນຊ໌ທີ 2 ຍຸບຈັກກະວັດ
6 ສິງຫາ 1806
ກ່ອນໜ້າ
ຖັດໄປ
ອານາຈັກແຟງກ໌ຕາເວັນອອກ
ສະວິດເຊີແລນດ໌
ສາທາລະນະລັດດັດຊ໌
ສະມາພັນທະລັດແຫ່ງແມ່ນ້ຳໄຣນ໌
ຈັກກະວັດໂອະລີດ
ຈັກກະວັດຝຣັ່ງທີໜຶ່ງ
ລາຊະອານາຈັກປຣັສເຊຍ

ຈັກກະວັດໂລມັນອັນສັກສິດ (ລາແຕັງ: Sacrum Imperium Romanum, ເຢຍລະມັນ: Heiliges Römisches Reich) ແມ່ນມະຫາອຳນາດໃນອະດີດ ແມ່ນຈັກກະວັດຊຶ່ງປະກອບດ້ວຍດິນແດນຫຼາຍເຊື້ອຊາດໃນເອີຣົບກາງ ສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໃນສະໄໝກາງຕອນຕົ້ນແລະລົ່ມສະຫຼາຍໃນປີ ຄ.ສ. 1806 ໂດຍລາຊະອານາຈັກເຢຍລະມັນແມ່ນແຄວ້ນໃຫຍ່ສຸດໃນບັນດາ 962 ແຄວ້ນໃນຈັກກະວັດ ລອງລົງມາຄືລາຊະອານາຈັກໂບຮີເມຍ ລາຊະອານາຈັກບູຣ໌ກອນ ລາຊະອານາຈັກອີຕາລີ

ໃນວັນທີ 25 ທັນວາ ຄ.ສ. 800 ສົມເດັດພະສັນຕະປາປາລີໂອທີ 3 ທຳພິທີລາຊາພິເສກໃຫ້ກະສັດຊາຣ໌ເລີມານແຫ່ງແຟງກ໌ແມ່ນຈັກກະພັດແຫ່ງຊາວໂລມັນແລະເອີຣົບຕາເວັນຕົກ ລູກຫຼານຂອງຊາຣ໌ເລີມານກໍ່ໄດ້ສືບທອດບັນລັງໄປຈົນເຖິງປີ ຄ.ສ. 899 ຫຼັງຈາກນັ້ນບັນລັງແຫ່ງແຟງກ໌ກໍ່ຕົກໄປແມ່ນຂອງຜູ້ປົກຄອງຊາວອີຕາລີຈົນເຖິງ ຄ.ສ. 924 ບັນລັງວ່າງລົງນານກວ່າ 38 ປີ ຈົນເມື່ອພະເຈົ້າອອດໂທແຫ່ງເຢຍລະມັນສາມາດພິຊິດອີຕາລີໄດ້ ພະອົງກໍ່ເດີນຮອຍຕາມຊາຣ໌ເລີມານ[2] ໂດຍໃຫ້ພະສັນຕະປາປາທຳພິທີລາຊາພິເສກແມ່ນຈັກກະພັດແຫ່ງຊາວໂລມັນເມື່ອວັນທີ່ 2 ກຸມພາ ຄ.ສ. 962 ນັບແມ່ນຈຸດເລີ່ມຕົ້ນຂອງຈັກກະວັດແປດສັດຕະວັດນີ້[3]

ເນື່ອງຈາກຈັກກະວັດຢູ່ແມ່ນໄລຍະເວລາແປດຮ້ອຍປີ ດິນແດນຂອງຈັກກະວັດຈຶ່ງປ່ຽນໄປຕາມໄລຍະເວລາໃນປະຫວັດສາດ ດິນແດນໃນຈັກກະວັດມີຫຼາຍຖານະ ຕັ້ງແຕ່ລາຊະອານາຈັກ ລາຊະລັດ ດັດຊີ ເຄົານ໌ຕີ ເສລີນະຄອນ ແລະອື່ນ ໆ ຊຶ່ງປັດຈຸບັນແມ່ນພື້ນທີ່ສ່ວນໃຫຍ່ຂອງປະເທດເຢຍລະມັນ ໂອຕະລີດ ລິດເຕນສະຕາຍ ສະວິດເຊີແລນດ໌ ເບລຢຽມ ເນເທີແລນດ໌ ລັກເຊມເບິຣ໌ກ ສາທາລະນະລັດເຊັກ ສະໂລເວນີ ບາງສ່ວນໃນອີຕາລີ ຝຣັ່ງ ແລະໂປແລນດ໌

ເມື່ອເຂົ້າສູ່ສະໄໝໃໝ່ ຈັກກະວັດກໍ່ບໍ່ສາມາດທຳສົງຄາມຂະຫຍາຍດິນແດນໄດ້ອີກຕໍ່ໄປ ທຳໃຫ້ໃນຊ່ວງນີ້ຈັກກະວັດຈຶ່ງຮັກສາສັນຕິພາບແລະຄວາມມັ່ນຄົງພາຍໃນແທນ ໂດຍຕົວຈັກກະວັດເຮັດໜ້າທີ່ແກ້ໄຂປົມຂັດແຍ້ງລະຫວ່າງລັດໃຕ້ປົກຄອງຢ່າງສັນຕິ ໂດຍສະເພາະລັດນ້ອຍ ໆ ທີ່ຢາກຍິ່ງໃຫຍ່ແບບຈັກກະວັດນິຍົມ ບົດບາດໃນການຮັກສາສັນຕິຂອງຈັກກະວັດໂລມັນອັນສັກສິດຈຶ່ງມີສ່ວນສຳຄັນໃນການຊ່ວຍໃຫ້ສັນຕິພາບເວດຕ໌ຟາເລຍປີ ຄ.ສ. 1648 ດຳເນີນໄປຢ່າງຮາບຮື່ນ

ຫຼັງພ່າຍແພ້ຕໍ່ຈັກກະວັດຝຣັ່ງໃນຍຸດທະການທີເອົາສະເທີລິດຂ໌ໃນປີ ຄ.ສ. 1805 ຈັກກະວັດສູນເສຍລັດຕ່າງ ໆ ຈຳນວນຫຼາຍແກ່ປະເທດຝຣັ່ງ ຈັກກະພັດນາໂປເລອົງທີ 1ຈຶ່ງເອົາລັດທີ່ຍຶດມາສ້າງຕັ້ງເປັນສະມາພັນທະລັດແຫ່ງແມ່ນ້ຳໄຣນ໌ ທຳໃຫ້ຈັກກະພັດຟຣັນຊ໌ທີ 2 ແຫ່ງໂລມັນຕັດສິນໃຈຍຸບຈັກກະວັດໃນວັນທີ 6 ສິງຫາ ຄ.ສ. 1806 ແລະແທນທີ່ໂດຍຈັກກະວັດໂອຕະລີດ

ອ້າງອິງ

[ດັດແກ້]
  1. von Aretin, Karl Otmar Freiherr (31 December 1983). "Das Reich ohne Hauptstadt? Die Multizentralitat der Hauptstadtfunktionen im Reich bis 1806". Hauptstädte in europäischen Nationalstaaten: 5–14. doi:10.1515/9783486992878-003.
  2. Norman F. Cantor (1993), Civilization of the Middle Ages, pp. 212–215
  3. Bamber Gascoigne. "History of the Holy Roman Empire". HistoryWorld.