ການເສຍກຸງສີອະຍຸດທະຍາຄັ້ງທີ່ສອງ

ການເສຍກຸງສີອະຍຸດທະຍາຄັ້ງທີ່ສອງ
ສ່ວນໜຶ່ງຂອງ ສົງຄາມພະມ້າ–ສະຫຍາມ
ແຜນທີ່ຄ່າວໆສະແດງເສ້ນທາງການເຄື່ອນທັບຂອງພະມ້າຈົນເຖີງກຸງສີອະຍຸດທະຍາ:      ສະຫຍາມ      ພະມ້າແລະເມືອງຂຶ້ນ (ວຽງຈັນ, ຫຼວງພະບາງ ຯລຯ)      ດິນແດນທີ່ສາມ (ກຳປູເຈຍ ຯລຯ)      ການເຄື່ອນຕົວຂອງທັບພະມ້າ      ເຂດແດນໃນປັດຈຸບັນ
ວັນທີ 11 ມັງກອນ ຄ.ສ. 1765 – 7 ເມສາ ຄ.ສ. 1767 ສະຖານທີ່ ສະຫຍາມ, ເຂດຕະນາວສີ ຜົນ ອານາຈັກພະມ້າຊະນະ ອານາຈັກອະຍຸດທະຍາລົ່ມສະຫຼາຍ ເກີດສະພາບຈະລາຈົນຂຶ້ນໃນອານາຈັກອະຍຸດທະຍາເດີມ ...ດູເພີ່ມ ດິນແດນ ປ່ຽນແປງ ພະມ້າຜະໜວກເຂດຕະນາວສີ​ຕອນໃຕ້ເປັນການຖາວອນ
ຄູ່ສົງຄາມ
ອານາຈັກໂກ້ນບອງ (ພະມ້າ)	ອານາຈັກອະຍຸດທະຍາ (ສະຫຍາມ) ຊາວບ້ານບາງຣະຈັນ ຮ່ວມລົບ: ບໍລິສັດອິນເດຍຕະເວັນອອກ
ຜູ້ບັນຊາການ ແລະ ຜູ້ນຳ
ພະເຈົ້າມັງຣະ ກອງທັບຝ່າຍໃຕ້: ມັງມະຫານໍຣະທາ ເນມຽວຄຸງນະຣັດ ແມງຍີກາມະນີຈັນທາ ແມງຍີໄຊສູ ເມຄະຣາໂບ ຕິງຈາແມງຂ່ອງ ກອງທັບຝ່າຍເໜືອ: ເນມຽວສີຫະບໍດີ ຊັບກຸງໂບ ແນກວນຈໍໂບ ສະໂດມັງຖ່າງ ສິຣິຣາຊະສົງຄາມ ນັນທະອຸເທນຈອດິນ	ສົມເດັດພະທີ່ນັ່ງສຸຣິຍາດອຳມະຣິນ ເຈ້າພະຍາພະຄັງວ່າທີ່ສະໝຸຫະນາຍົກ (ຊະເລຍ) ເຈົ້າພະຍາພິສະນຸໂລກ (ເຣືອງ) ເຈົ້າພະຍານະຄອນສີທຳມະລາດ ພະຍາຣັດຕະນາທິເບດ ພະຍາຍົມມະຣາດ (ຊະເລຍ) ພະຍາພົນລະເທບ (ຊະເລຍ) ພະຍາເພັດຊະບຸລີ (ເຣືອງ)† ພະຍາຕາກ (ສິນ) ວິລລຽມ ພອວ໌ນີຍ໌
ໜ່ວຍທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ
ກອງທັບແຫ່ງອານາຈັກພະມ້າ ປະກອບດ້ວຍ: ກອງທັບຊານ ກອງທັບລ້ານຊ້າງ ອັດສະວານຶກຈາກມະນີປຸລະ ທະຫານເກນຈາກມອນ ທະຫານເກນຈາກສະຫຍາມ	ກອງທັບແຫ່ງອານາຈັກສະຫຍາມ
ກຳລັງ
ການຮຸກຮານຄັ້ງທຳອິດ: 40,000ເຖີງ 50,000 ນາຍ ທາງເໜືອ: 20,000 ນາຍ ທາງໃຕ້: 20,000–30,000 ນາຍ ນົນທະບຸລີ: 20,000 ນາຍ ນອກອະຍຸດທະຍາ: 50,000 ນາຍ ລ້ອມກຸງອະຍຸດທະຍາ: 40,000+ ນາຍ	ການປ້ອງກັນເລີ່ມຕົ້ນ: ທາງເໜືອ: ບໍ່ຊາບ ທາງໃຕ້: ມາກກວ່າ 60,000 ນາຍ ນົນທະບຸລີ: 60,000 ນາຍ ນອກອະຍຸດທະຍາ: 50,000 ນາຍ ລ້ອມກຸງອະຍຸດທະຍາ: ບໍ່ຊາບ
ຄວາມສູນເສຍ
ທະຫານເສຍຊີວິດປະມານ 3,000-4,000 ນາຍ	ທະຫານແລະພົນລະເຮືອນເສຍຊີວິດປະມານ 200,000 ຄົນ

ການເສຍກຸງສີອະຍຸດທະຍາຄັ້ງທີ່ສອງ (ໄທ: การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2) ແມ່ນຄວາມຂັດແຍ້ງຄັ້ງທີ່ສອງລະຫວ່າງລາຊະວົງໂກ້ນບອງແຫ່ງພະມ້າແລະລາຊະວົງບ້ານພູຫຼວງແຫ່ງອະຍຸດທະຍາ ໃນການທັບຄັ້ງນີ້ກຸງສີອະຍຸດທະຍາຊຶ່ງເປັນລາຊະທານີຄົນໄທເກືອບສີ່ສັດຕະວັດໄດ້ເສຍແກ່ພະມ້າ ແລະເຖິງການສິ້ນສຸດລົງໄປດ້ວຍ ເຫດການໄດ້ເກີດຂຶ້ນເມື່ອວັນອັງຄານ ຂຶ້ນ 9 ຄ່ຳ ເດືອນ 5 ປີກຸນ ຕົງກັບວັນທີ 7 ເມສາ ຄ.ສ. 1767

ຍຸດທະນາການນີ້ເປັນຜົນພວງຂອງສົງຄາມພະເຈົ້າອະລອງພະຍາເມື່ອ ຄ.ສ. 1760 ແລະອຸບັດຂຶ້ນໃນ ຄ.ສ. 1765 ເມື່ອພະມ້າສົ່ງກອງທັບເຂົ້າບຸກຄອງອະຍຸດທະຍາເປັນສອງທາງແບບຄີມ ທັບພະມ້າພິຊິດການປ້ອງກັນຂອງຝ່າຍອະຍຸດທະຍາທີ່ປະກອບດ້ວຍກຳລັງອັນເໜືອກວ່າແຕ່ຂາດການປະສານງານກັນໄດ້ ແລະເລີ່ມລ້ອມກຸງສີອະຍຸດທະຍານານ 14 ເດືອນ ກະທັ່ງເດືອນມີນາ ຄ.ສ. 1767 ພະເຈົ້າເອກກະທັດຊົງຍອມເປັນປະເທດສະລາດຂອງພະມ້າ ແຕ່ພະມ້າປະສົງໃຫ້ຍອມແພ້ຢ່າງບໍ່ມີເງື່ອນໄຂ ໃນທີ່ສຸດ ກອງທັບພະມ້າຫັກເຂົ້າພະນະຄອນໄດ້ເປັນຄັ້ງທີ່ສອງໃນປະຫວັດສາດ ແລ້ວທຳລາຍລ້າງພະນະຄອນ

ການເສຍກຸງຄັ້ງນີ້ ນອກຈາກຈະສົ່ງຜົນໃຫ້ອານາຈັກອະຍຸດທະຍາລົ່ມສະຫຼານລົງແລ້ວ ຕະນາວສີຕອນໃຕ້ຍັງໄດ້ຕົກເປັນຂອງພະມ້າເປັນການຖາວອນ ແລະເກີດຄວາມຂັດແຍ້ງລະຫວ່າງກຸ່ມການເມືອງໃນລະດັບຕ່າງໆຈົນແທບນຳໄປສູ່ການລົ່ມສະຫຼາຍຂອງລັດໄທ ຢ່າງໄຮກົດີ ພະມ້າຈຳເປັນຕ້ອງຖອນກຳລັງສ່ວນໃຫຍ່ໃນອານາຈັກອະຍຸດທະຍາເດີມກັບຄືນປະເທດໄປເມື່ອຖືກຈີນບຸກຄອງ ຈຶງເປັນເຫດໃຫ້ສົມເດັດພະເຈົ້າກຸງທົນບຸຣີຊົງຖະເຫຼີງອຳນາດແລະຕັ້ງອານາຈັກຂອງຄົນໄທໃໝ່