ຊູນາມິ
ຊູນາມິ (tsunami) ແມ່ນຄື້ນຟອງໃນຕົວນ້ຳທີ່ເກີດຈາກການເຄື່ອນຍ້າຍຂອງນ້ຳປະລິມານຂະຫນາດໃຫຍ່, ໂດຍທົ່ວໄປໃນມະຫາສະຫມຸດຫຼື ທະເລສາບຂະຫນາດໃຫຍ່ . ແຜ່ນດິນໄຫວ, ການລະເບີດຂອງພູເຂົາໄຟ ແລະ ການລະເບີດໃຕ້ນ້ໍາ (ລວມທັງການລະເບີດ, ດິນເຈື່ອນ, calvings glacier, ຜົນກະທົບຂອງ meteorite ແລະສິ່ງລົບກວນອື່ນໆ) ຂ້າງເທິງຫຼືລຸ່ມນ້ໍາມີທ່າແຮງທີ່ຈະສ້າງຄື້ນຟອງຊູນາມິ.[1] ບໍ່ເຫມືອນກັບ ຄື້ນຟອງມະຫາສະຫມຸດປົກກະຕິ, ທີ່ເກີດຈາກລົມ, ຫຼື tides, ທີ່ເກີດຈາກ ການດຶງແຮງໂນ້ມຖ່ວງ ຂອງ ດວງຈັນ ແລະ ແສງຕາເວັນ, ຊູນາມິແມ່ນເກີດມາຈາກການຍົກຍ້າຍຂອງນ້ໍາຈາກເຫດການຂະຫນາດໃຫຍ່.
ຄື້ນສຶນາມິບໍ່ຄືກັບກະແສນ້ຳໃຕ້ທະເລທຳມະດາ ຫຼື ຄື້ນທະເລ ເພາະວ່າ ຄວາມຍາວຂອງຄື້ນ ແມ່ນຍາວກວ່າ.[2] ແທນທີ່ຈະປະກົດວ່າເປັນ ຄື້ນຟອງທະເລ, ຊູນາມິໃນເບື້ອງຕົ້ນອາດຈະແທນທີ່ຈະຄ້າຍຄື ນ້ໍາ ທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນຢ່າງວ່ອງໄວ.[3] ສໍາລັບເຫດຜົນນີ້, ມັນມັກຈະຖືກເອີ້ນວ່າເປັນ ຄື້ນ tidal, [4] ເຖິງແມ່ນວ່າການນໍາໃຊ້ນີ້ບໍ່ໄດ້ຮັບການສະຫນັບສະຫນູນຈາກຊຸມຊົນວິທະຍາສາດເນື່ອງຈາກວ່າມັນອາດຈະເຮັດໃຫ້ຄວາມປະທັບໃຈທີ່ບໍ່ຖືກຕ້ອງຂອງຄວາມສໍາພັນທາງສາເຫດລະຫວ່າງ tides ແລະ tsunami.[5] ຄື້ນຊູນາມິໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວປະກອບດ້ວຍຄື້ນຟອງ, ມີ ໄລຍະເວ ລາຈາກນາທີເຖິງຊົ່ວໂມງ, ເຂົ້າມາໃນອັນທີ່ເອີ້ນວ່າ " ລົດໄຟຄື້ນ ".[6] ຄວາມສູງຂອງຄື້ນສິບແມັດສາມາດສ້າງໄດ້ໂດຍເຫດການຂະຫນາດໃຫຍ່. ເຖິງແມ່ນວ່າຜົນກະທົບຂອງຄື້ນສຶນາມິແມ່ນຈໍາກັດຢູ່ຕາມເຂດແຄມທະເລ, ແຕ່ພະລັງງານທໍາລາຍຂອງພວກມັນສາມາດມີຂະຫນາດໃຫຍ່, ແລະພວກມັນສາມາດສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ອ່າງມະຫາສະຫມຸດທັງຫມົດ. ຄື້ນສຶນາມິ ມະຫາສະໝຸດອິນເດຍ ປີ 2004 ເປັນໄພພິບັດທາງທຳມະຊາດທີ່ຕາຍຕົວທີ່ສຸດໃນປະຫວັດສາດຂອງມະນຸດ ໂດຍມີຜູ້ເສຍຊີວິດຢ່າງໜ້ອຍ 230,000 ຄົນ ຫຼືຫາຍສາບສູນຢູ່ໃນ 14 ປະເທດທີ່ມີຊາຍແດນຕິດກັບ ມະຫາສະໝຸດອິນເດຍ.
ເອກະສານອ້າງອີງ
[ດັດແກ້]- ↑ "When icebergs capsize, tsunamis may ensue".
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ "NASA Finds Japan Tsunami Waves Merged, Doubling Power".
{{cite web}}:|archive-url=requires|archive-date=(help);|archive-url=requires|url=(help); Missing or empty|url=(help) - ↑ "Tsunami 101".
{{cite web}}:|archive-url=requires|archive-date=(help);|archive-url=requires|url=(help); Missing or empty|url=(help) - ↑ "Definition of Tidal Wave".
{{cite web}}:|archive-url=requires|archive-date=(help);|archive-url=requires|url=(help); Missing or empty|url=(help) - ↑ "What does "tsunami" mean?".
{{cite web}}:|archive-url=requires|archive-date=(help);|archive-url=requires|url=(help); Missing or empty|url=(help) - ↑ "http://shop.nationalgeographic.com/ngs/product/books/kids-books-and-atlases/animals-and-nature/witness-to-disaster%3A-tsunamis". Witness to Disaster: Tsunamis.
{{cite book}}: External link in|chapter=