ການປະທ້ວງຈະຕຸລັດທຽນອານເມັນ ປີ 1989

ການ ປະທ້ວງທີ່ຈະຕຸລັດ Tiananmen, ທີ່ຮູ້ກັນໃນປະເທດຈີນວ່າເປັນ ເຫດການວັນທີສີ່ເດືອນມິຖຸນາ ( (ຈີນ: 六四事件; ພິນອິນ: liùsì shìjiàn) ແມ່ນການປະທ້ວງທີ່ນຳໂດຍນັກສຶກສາ ທີ່ຈັດຂຶ້ນທີ່ ຈະຕຸລັດທຽນອານເມັນ ຫລື Tiananmen Square, ນະຄອນປັກກິ່ງໃນໄລຍະປີ 1989. ໃນສິ່ງທີ່ເອີ້ນວ່າການສັງຫານໝູ່ທີ່ຈະຕຸລັດທຽນອານເມັນ ( (ຈີນ: 天安门大屠杀; ພິນອິນ: Tiān'ānmén dà túshā) ), ກອງ ກຳ ລັງ ທະຫານຕິດອາວຸດທີ່ມີ ປືນໂຈມຕີ ແລະພ້ອມດ້ວຍ ລົດຖັງ ຍິງໃສ່ຜູ້ປະທ້ວງແລະຜູ້ທີ່ພະຍາຍາມກີດຂວາງການເຄື່ອນຕົວ ຂອງທະຫານເຂົ້າໄປໃນ Tiananmen Square. ການປະທ້ວງໄດ້ເລີ້ມຂື້ນໃນວັນທີ 15 ເດືອນເມສາແລະຖືກປາບປາມໃນວັນທີ 4 ມິຖຸນາເວລາລັດຖະບານປະກາດໃຊ້ ກົດອາຍະການເສິກ ແລະສົ່ງ ກອງທັບປົດປ່ອຍປະຊາຊົນ ໄປຢຶດເອົາພາກສ່ວນຕ່າງໆໃນໃຈກາງຂອງປັກກິ່ງ. ການຄາດຄະເນຈຳນວນຜູ້ເສຍຊີວິດແມ່ນແຕກຕ່າງກັນໄປຈາກຫລາຍໆຮ້ອຍຄົນຫາຫລາຍພັນຄົນ, ແລະອີກຫລາຍພັນຄົນໄດ້ຮັບບາດເຈັບ. ການເຄື່ອນໄຫວລະດັບຊາດທີ່ໄດ້ຮັບແຮງບັນດານໃຈຈາກການປະທ້ວງຂອງຊາວປັກກິ່ງບາງຄັ້ງກໍ່ເອີ້ນວ່າການ ເຄື່ອນໄຫວປະຊາທິປະໄຕ '89 (ຈີນ: 八九民运; ພິນອິນ: Bājiǔ mínyùn) ຫລື ເຫດການຈະຕຸລັດທຽນອານເມັນ(ຈີນ: 天安门事件; ພິນອິນ: Tiān'ānmén shìjiàn).

ການປະທ້ວງໄດ້ຖືກກະຕຸ້ນຍ້ອນການເສຍຊີວິດຂອງເລຂາທິການໃຫຍ່ພັກຄອມມິວນິດທີ່ສະໜັບສະໜູນການປະຕິຮູບ Hu Yaobang ໃນເດືອນເມສາປີ 1989 ທ່າມກາງສະພາບແວດລ້ອມດ້ານການພັດທະນາເສດຖະກິດຢ່າງຟ້າວກະໂດດແລະການປ່ຽນແປງທາງສັງຄົມໃນປະເທດຈີນຫລັງປະທານເຫມົາ, ເຊິ່ງສະທ້ອນເຖິງຄວາມວິຕົກກັງວົນຂອງປະຊາຊົນແລະຜູ້ມີ ອຳນາດທາງການເມືອງກ່ຽວກັບອະນາຄົດຂອງປະເທດ. ການ ປະຕິຮູບໃນຊຸມປີ 1980 ໄດ້ເຮັດໃຫ້ ເສດຖະກິດການຕະຫຼາດເລີ່ມກໍ່ຕົວ ເຊິ່ງບາງກຸ່ມຄົນໄດ້ຮັບຜົນປະໂຫຍດ ແຕ່ມີຜົນກະທົບຕໍ່ຄົນອື່ນໆຢ່າງຮ້າຍແຮງ, ແລະລະບົບການເມືອງພັກດຽວຍັງປະເຊີນກັບສິ່ງທ້າທາຍຕໍ່ຄວາມຖືກຕ້ອງຊອບທຳຂອງມັນ. ຄວາມບໍ່ພໍໃຈທົ່ວໄປໃນເວລານັ້ນປະກອບມີອັດຕາເງິນເຟີ້, ການສໍ້ລາດບັງຫຼວງ, ການກະກຽມສຳລັບນັກຮຽນທີ່ຈົບການສຶກສາຈຳກັດ ສຳລັບເສດຖະກິດ ໃໝ່, ແລະຂໍ້ ຈຳກັດໃນການເຂົ້າຮ່ວມທາງການເມືອງ. ເຖິງແມ່ນວ່າພວກເຂົາຂາດການຈັດຕັ້ງທີ່ສຳຄັນ ແລະ ເປົ້າ ໝາຍ ຂອງພວກເຂົາແຕກຕ່າງກັນ, ແຕ່ນັກສຶກສາໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບສູງຂຶ້ນ, ຂັ້ນຕອນທາງລັດຖະ ທຳ ມະນູນ, ປະຊາທິປະໄຕ, ເສລີພາບໃນການລາຍງານຂ່າວ, ແລະ ເສລີພາບໃນການປາກເວົ້າ . ໃນລະດັບທີ່ສູງສຸດຂອງການປະທ້ວງ, ປະມານຫນຶ່ງ ລ້ານຄົນເຕົ້າໂຮມກັນຢູ່ຈະຕຸລັດ.