ລະບົບປະຕິບັດການ

ລະບົບປະຕິບັດງານ (ອັງກິດ: Operating system ຫຼື OS) ແມ່ນ ຊອຟແວພື້ນຖານ ຂອງ ຄອມພິວເຕີ, ແມ່ນ ໂຕກາງ ທີ່ຄົນ ແລະ ຊອຟແວອື່ນໆ ອື່ນໆ ​ສາມາດໃຊ້ ເພື່ອຄວບຄຸມບັນຊາ ຫຼື ຕິດຕໍ່ພົວພັນກັບ ຮາດແວ.

ລະບົບປະຕິບັດການຈະຄວບຄຸມຂະບວນການຕ່າງໆທີ່ເກີດຂຶ້ນໃນເຄື່ອງ, ລວມທັງການຄິດໄລ່, ຄວາມຈໍາ, ຂໍ້ມູນ, ຄວາມປອດໄພ, ແລະການສື່ສານລະຫວ່າງຊອບແວແລະເຄື່ອງມື. ດັ່ງນັ້ນ, ມັນເປັນສ່ວນສໍາຄັນທີ່ສຸດຂອງລະບົບຄອມພິວເຕີໃນທຸກໆລະດັບ.

ຄວາມສຳຄັນຂອງ OS

ລະບົບປະຕິບັດການມີໜ້າທີ່ສໍາຄັນດັ່ງນີ້:

• ຈັດການເຄື່ອງມືຮັບສັງຍານ (Hardware Management) ລະບົບປະຕິບັດການຈະຊ່ວຍໃນການຄວບຄຸມຂະບວນການໃນ CPU, RAM, ການເກັບຮັກສາຂໍ້ມູນ (storage), ການປ່ອນເຂົ້າ-ອອກ (input/output), ແລະອຸປະກອນສໍາຄັນອື່ນໆ. ມັນເຮັດໜ້າທີ່ເຫມືອນຜູ້ຈັດການທີ່ເອົາເຄື່ອງມືມາໃຊ້ໃນທາງທີ່ມີປະສິດທິພາບ.
• ການຄວບຄຸມໄຟລ໌ (File Management) ລະບົບປະຕິບັດການຊ່ວຍໃນການຈັດການໄຟລ໌ ແລະໂຄງສ້າງໄດເຣັກໂຕຣີ, ທັງສ້າງ, ລຶບ, ຄົ້ນຫາ, ເກັບຮັກສາ, ແລະສື່ສານລະຫວ່າງໄຟລ໌. ມັນເຮັດໃຫ້ຄົນໃຊ້ສາມາດເຂົ້າເຖິງ ຂໍ້ມູນໄດ້ຢ່າງສະດວກ.
• ຈັດການຄວາມຈໍາ (Memory Management) ລະບົບປະຕິບັດການຈະຄວບຄຸມຄວາມຈໍາທັງໃນ RAM ແລະ Virtual Memory, ປ້ອງກັນການທັບຊ້ອນຂໍ້ມູນລະຫວ່າງໂປຣແກຣມ.
• ສື່ສານລະຫວ່າງຊອບແວ (Software Communication) ມັນໃຫ້ໂຄງສ້າງທີ່ຊ່ອຍໃຫ້ໂປຣແກຣມຫຼາຍໆໂປຣແກຣມສາມາດສື່ສານກັນໄດ້, ຊ່ອຍໃນການປະສານງານໃນຄອມພິວເຕີ.
• ຄວາມປອດໄພ (Security Management) ລະບົບປະຕິບັດການປ້ອງກັນຂໍ້ມູນ ໂດຍກັນຜູ້ໃຊ້ທີ່ບໍ່ມີສິດຂອງລະບົບຈາກການເຂົ້າເຖິງ.

ໜ້າທີ່ຂອງOS

• ເອພີໄອ(API(Application Programming Interface))
• ຈັດການຂະບວນການ(Process management)
• ຈັດການຄວາມຈື່ຈໍາ(Memory management)
• ລະບົບແຟ້ມ(File system)
• ຈີຢູໄອ(GUI(Graphical user interfaces))

OS ຫຼັກ

Ubuntu, ທີ່ໃຊ້ລະບົບຂອງລີນຸກ (Linux)

Arch Linux (ແບບຄຳສັ່ງ)

ປະເພດຂອງລະບົບປະຕິບັດການ

1. ລະບົບປະຕິບັດການສໍາລັບຄອມພິວເຕີ (Desktop OS) ຕົວຢ່າງ: Windows, macOS, Linux
2. ລະບົບປະຕິບັດການສໍາລັບໂທລະສັບມືຖື (Mobile OS) ຕົວຢ່າງ: Android, iOS
3. ລະບົບປະຕິບັດການສໍາລັບລູກຂ່າຍ (Server OS) ຕົວຢ່າງ: Windows Server, Ubuntu Server, Red Hat Enterprise Linux
4. ລະບົບປະຕິບັດການສໍາລັບອຸປະກອນລະດັບຂະຫນາດນ້ອຍ (Embedded OS) ຕົວຢ່າງ: FreeRTOS, TinyOS, RTEMS