ຖ້ຳຕິ່ງ
ຖ້ຳຕິ່ງ ເປັນປູຊະນິຍະສະຖານທີ່ ສຳຄັນ ອອກແບບໂດຍທຳມະຊາດ ມີຄວາມກົມກຽວກັນດີ ລະຫວ່າງທີ່ຕັ້ງພູມສັນຖານທີວທັດທາງທຳມະຊາດ ຄືຕັ້ງຢູ່ຍ່ານທີ່ນ້ຳອູມາໄຫຼປ່ອງໃສ່ນ້ຳຂອງ ບ້ານປາກອູ ແລະ ມີພູນ້ອຍໜ່ວຍໜຶ່ງຕັ້ງຢູ່ຟາກແມ່ນ້ຳຂອງ ຊຶ່ງທຳມະຊາດເຈາະຮູໃຫ້ເປັນຖ້ຳ ສອງຖ້ຳ ຄືຖ້ຳລຸ່ມ ແລະ ຖ້ຳເທິງ ຫ່າງກັນສູງປະມານຮ້ອຍກ່ວາແມັດ ມີຕົ້ນໄມ້ສີຂຽວປົກຫຸ້ມຕະຫຼອດປີ ໃນນັ້ນພົ້ນເດັ່ນກ່ອນໝູ່ແມ່ນຕົ້ນຈຳປາ ເມື່ອຕົກຍາມໜ້າຮ້ອນ ໃບຈະມີໜ້ອຍ ແລະ ດອກຈະບານຂາວສະພັ້ງ ດັ່ງຈະແຂ່ງຂັນທ້າສາຍຕາຂອງນັກທ່ອງທ່ຽວ ເພື່ອປະກາດສັກສີແຫ່ງຄວາມເປັນພາກສ່ວນໜຶ່ງ ຂອງນະຄອນເກົ່າແກ່ຫຼວງພະບາງ ປາກຖ້ຳຕິ່ງ ມີຍອຍຫີນບັງ ປາກຖ້ຳບ່ອນຕ່ຳ ບ່ອນສູງ ເໝືອນດັ່ງນັກສິລະປິນ ບັນຈົງສ້າງໃຫ້ມີຄວາມແປກແຫວກແນວ ໃຫ້ແກ່ສະຖານທີ່ດັ່ງກ່າວ.
ຖ້ຳຕິ່ງ ຖ້າຫຼຽວຈາກບ້ານປາກອູ ກໍຈະເຫັນຕິ່ງຫີນຢ່ອນຢູ່ປາກຖ້ຳ ແລະ ຮາວຂັ້ນໄດສີຂາວ ລຽນລັ່ນຂຶ້ນໄປຕາມວ່າງຫີນໄປຍັງຖ້ຳລຸ່ມຖ້ຳເທິງ ໂດຍສາມາດແນມເຫັນໄກຈາກສີຂາວຂອງຂັ້ນໄດນີ້ ຊຶ່ງປັດຈຸບັນ ເພິ່ນໄດ້ສ້າງຂັ້ນໄດອີກເບື້ອງໜຶ່ງ ເພື່ອລັດຂຶ້ນຖ້ຳເທິງໂດຍກົງ.
ຕາມການບອກເລົ່າຂອງຊາວບ້ານອາວຸໂສທ່ານໜຶ່ງໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ຖ້ຳຕິ່ງ ແຕ່ກ່ອນສາດສະໜາພຸດຈະຖືກເຜີຍແຜ່ມາເຖິງນັ້ນ ຊາວບ້ານແຖບນັ້ນນັບຖືຜີ ແລະ ຖືເອົາຖ້ຳນັ້ນ ເຮັດພິທີກຳຕ່າງໆ ຂອງການເຊື່ອຖືເວລານັ້ນ ແຕ່ເມື່ອມີການນັບຖືສາດສະໜາພຸດ ຖ້ຳກໍປ່ຽນແປງມາຮັບໃຊ້ການເຮັດພິທີກຳທາງພຸດ ແລະ ນຳເອົາພຸດທະຮູບມາປະດິດສະຖານໃນຖ້ຳ ພະພຸດທະຮູບນຳມາປະດິດສະຖານຫຼາຍທີ່ສຸດ ໃນສະໄໝພະເຈົ້າໄຊເຊດຖາ ໂດຍສະເພາະກ່ອນຈະຍ້າຍນະຄອນຫຼວງໄປຕັ້ງຢູ່ວຽງຈັນ ເມື່ອ ຄ.ສ 1560 ຫຼັງຈາກນັ້ນ ກໍແມ່ນພະອາຈານວັດຕ່າງໆ ນຳມາປະດິດສະຖານ ແລະ ການນຳມາບວດ ແລະ ປະດິດສະຖານຂອງອອກຕົນຍາດໂຍມໄວ້ນະທີ່ນີ້ ດັ່ງນັ້ງ ຖ້ຳຕິ່ງ ຈຶ່ງມີພະພຸດທະຮູບນ້ອຍໃຫຍ່ປາງຕ່າງໆຫຼາຍອົງ ທັງໄດ້ກາຍເປັນແຫຼ່ງທ່ອງທ່ຽວສຳຄັນອີກແຫ່ງໜຶ່ງ ຂອງແຂວງຫຼວງພະບາງ ການມາທ່ຽວຖ້ຳຕິ່ງ ນອກຈາກຈະເຫັນທຳມະຊາດ ສວຍງາມ ສາຍນ້ຳໃສ ປ່າໄມ້ຂຽວ ສາຍພູຍາວ ແລ້ວ ຍັງເປັນການມາທ່ຽວ ພ້ອມກັບການເຮັດບຸນ ເພື່ອຄວາມເປັນສິລິມຸງຄຸນແກ່ຊີວິດອີກດ້ວຍ.
ມາທ່ຽວຖ້ຳຕິ່ງໃນປັດຈຸບັນ ບໍ່ເໝືອນແຕ່ກ່ອນ ຍ້ອນວ່າສາມາດມາໄດ້ທັງທາງນ້ຳ ແລະ ບາງບົກ ທັງບໍ່ຕ້ອງກັງວົນໃຈວ່າຈະບໍ່ມີຮ້ານອາຫານ ດຽວນີ້ມີທັງຮ້ານຕັ້ງງອຍຝັ່ງ ແລະ ຮ້ານເຮືອນແພ ພ້ອມບໍລິການແກ່ແຂກຄົນຕາມອັດທະຍາໃສ ໂດຍສະເພາະຈະໄດ້ຢູ່ໃກ້ໆກັບທຳມະຊາດ ທີ່ຢູ່ທັງສອງແຫຼ່ງນ້ຳຢ່າງມີຄວາມສຸກ.