ຖ້ຳຂຸນນ້ຳໂດນ
ແຂວງຄຳມ່ວນ ທີ່ເປັນເຂດລື ຊື່ທາງດ້ານທຳມະຊາດ ແລະ ວັດທະນະທຳທີ່ຫລາກຫລາຍບໍ່ວ່າຈະເປັນພະທາດສີໂຄດຕະບອງ, ຖ້ຳກອງລໍ ແລະ ອື່ນໆ ນອກຈາກນັ້ນ ຍັງມີຖ້ຳອີກແຫ່ງຫນຶ່ງຄືກັນ, ແຕ່ມັນຈະເປັນຖ້້ຳທີ່ກວມ ແລະ ໂອບກອດເອົາແມ່ນ້ຳຢູ່ທາງກ້ອງທີ່ໄຫລຜ່ານ, ນັ້ນກໍ່ຄືຂຸນນ້ຳໂດນທີ່ເປັນຊື່ເອີ້ນຂອງ ຖ້ຳແຫ່ງນີ້ມາແຕ່ສະໄຫມບູຮານ ທັງເປັນສະຖານທີ່ທ່ອງທ່ຽວທາງດ້ານທຳມະຊາດທີ່ມີປາແປກປະຫລາດຫລາຍຊະນິດອາໄສຢູ່ພື້ນແມ່ນ້ຳ, ເຮົາອາດຈະໄດ້ເຫັນເມື່ອຜ່ານເຂົ້າໄປໃນຖ້ຳແຫ່ງນີ້.
ໃນລະດູແລ້ງ ສາຍນ້ຳດັ່ງກ່າວໄຫລໃສເຢັນຜ່ານລອດກ້ອງປາກຖ້ຳຂຸນນ້ຳໂດນ ມີຄວາມຍາວປະມານ 3 ກິໂລແມັດ ບາງບ່ອນຕື້ນຈົນແນມເຫັນຮອດໂຕປາ ຫລື ບາງບ່ອນເລິກແນມ ລົງໄປເປັນສີຂຽວອຸ່ມທຸ່ມ, ພິເສດເຮົາຈະໄດ້ເຫັນປາທີ່ແປກໃຫມ່ຄ້າຍຄືກັນກັບປາກາລັງ, ປາປ່ານ ແລະ ອື່ນໆ. ນອກນັ້ນ ເຮົາຍັງຈະໄດ້ເຫັນປາບໍ່ມີຕາຫລືປາຕາບອດ. ປາຊະນິດດັ່ງກ່າວ ຄ້າຍຄືກັນກັບປາສ້ອຍມີຂະຫນາດນ້ອຍ ແລະ ໂຕອ່ອນແຫລວ ມັນສາມາດຍຶດເກາະກັບສະຖານທີ່ໃດກໍ່ໄດ້ໃນພື້ນນ້ຳ ເພື່ອຫາອາຫານ ແລະ ຫລົບລີກ ຈາກສັດທີ່ມາທຳຮ້າຍໄດ້ດີ, ສ່ວນໂຕຂອງມັນເປັນສີຂາວແຊກເຫລືອງອ່ອນແຕ່ຫົວຮອດຫາງ, ເຖິງວ່າມັນຈະແນມບໍ່ເຫັນ ແຕ່ມັນອາໄສປະສາດສຳຜັດທີ່ມະຫັດສະຈັນຂອງມັນເປັນຕົວຊ່ວຍໃນການຫາອາຫານ, ປາຊະນິດນີ້ ມັນຢູ່ກັນເປັນຫມູ່ ແລະ ອາໄສໃນຖ້ຳຢູ່ເຂດນ້ຳເລິກປະມານ 150 ແມັດ ຫລື ຫລາຍກວ່ານັ້ນ ແຕ່ບາງຄັ້ງມັນຈະຂຶ້ນມາບ່ອນຕື້ນໆໃຫ້ເຮົາເຫັນ ຖ້າຫາກເຮົາບໍ່ກວນນ້ຳແຮງ, ສາເຫດຄົງເປັນຍ້ອນພວກມັນດຳລົງຊີວິດໃນສະພາບແວດລ້ອມທີ່ຄວບຄຸມໄປດ້ວຍຄວາມມືດນັ້ນເອງ, ຕາມການບອກເລົ່າຂອງຊາວບ້ານຜູ້ຊຳນານໃນເຂດນີ້ເພິ່ນເວົ້າວ່າ ເມື່ອປີ 1998 ນັກສຳຫລວດ ຊາວຝຣັ່ງກຸ່ມຫນຶ່ງໄດ້ຄົ້ນພົບຕະກຸນສັດຊະນິດຫນຶ່ງ ທີ່ບໍ່ມີເຂດໃດຄ້າຍຄື ໂດຍສະເພາະກໍ່ເປັນປາຕາບອດຊະນິດນີ້ເປັນເທື່ອທຳອິດທີ່ໄດ້ຄົ້ນພົບໃນແຂວງຄຳມ່ວນ ເຊິ່ງເປັນປາສາຍພັນທີ່ຫາຍາກໃນ ສປປ ລາວ, ພາຍໃນຖ້ຳຈະໄດ້ຍິນສຽງຂອງນົກ ແລະ ເຈຍບາງ ຊະນິດທີ່ສົ່ງສຽງຮ້ອງໃຫ້ໄດ້ຍິນ ແລະ ຈະມີສຽງສະທ້ອນກັບຄືນມາເມື່ອເຮົາລົມກັນແຮງແດ່ຈັກຫນ້ອຍ, ແຕ່ກໍ່ເປັນຕາຢ້ານເພາະຖ້ຳມັນມືດມິດອ້ອມໄປດ້ວຍອຸບມົງຂອງເພດານຖ້ຳ, ບາງຄັ້ງກໍ່ໄດ້ໃຊ້ໄຟເຍືອງທາງເຖິງວ່າຈະເປັນຍາມກາງເວັນກໍ່ຕາມ.
ຫນ້າຜາຫີນປູນສູງຊັນປະມານ 300 ແມັດ ຢູ່ຂ້າງນອກທາງ ເຂົ້າຖ້ຳບັນດານັກທ່ອງທ່ຽວສາມາດຂີ່ເຮືອທ່ຽວປ່ານາໆຊະນິດໄດ້ໃນລະດູແລ້ງ ສະຖານທີ່ດັ່ງກ່າວເຫມາະສົມກັບການເຂົ້າໄປໃນຖ້ຳດ້ວຍການລົງອາບນ້ຳ, ລອຍນ້ຳຫລິ້ນຢ່າງສະບາຍ ແລະ ບໍ່ເປັນເງື່ອນໄຂອັນແສນສຳລານສຳລັບການກິນເຂົ້າປ່າຢູ່ໃນອ້ອມກອດຂອງທຳມະຊາດທີ່ເຕັມໄປດ້ວຍປ່າໄມ້ໃຫ້ຄວາມຮົ່ມເຢັນ ແລະ ສົດຊື່ນຊີວິດຊີວາ. ສະເພາະລະດູຝົນເຊັ່ນນີ້ ປະລິມານນ້ຳເພີ່ມຂຶ້ນອັນເປັນເຫດໃຫ້ແມ່ນ້ຳກວ້າງ ແລະ ເລິກນັບວ່າເປັນຄວາມສະດວກອີກຢ່າງຫນຶ່ງໃນການຂີ່ເຮືອເລາະຊົມ ແລະ ກໍ່ມີຫໍບູຊາຂະຫນາດນ້ອຍຕັ້ງຢູ່ເປັນຈຸດທີ່ຊາວບ້ານໃນທ້ອງຖິ່ນເຊື່ອກັນວ່າ ເປັນສະຖານທີ່ສັກສິດໃນເຂດຖ້ຳແຫ່ງນີ້.