ຈັກກະວັດໂລມັນອັນສັກສິດ
ຈັກກະວັດໂລມັນອັນສັກສິດ Sacrum Imperium Romanum (ລາແຕັງ)
Heiliges Römisches Reich (ເຢຍລະມັນ) | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ຄ.ສ. 800–1806 | |||||||||||||||||||
.svg) ທຸງຊາດ (ຄ.ສ. 1430–1806)
| |||||||||||||||||||
 ຈັກກະວັກໃນຊ່ວງຮຸ່ງເຮືອງສຸດ (ຄ.ສ. 1181) | |||||||||||||||||||
 ພັດທະນາການດິນແດນຂອງຈັກກະວັດ | |||||||||||||||||||
| ເມືອງຫຼວງ | ບໍ່ມີຢ່າງທາງການ; ນະຄອນຫຼວງມີຫຼາກຫຼາຍແຫ່ງຕະຫຼອດປະຫວັດສາດ[1] | ||||||||||||||||||
| ພາສາທົ່ວໄປ | ລາແຕັງ ເຢຍລະມັນ ອີຕາລີ ເຊັກ ດັດຊ໌ ຝຣັ່ວ ສະໂລເວນີ ແລະອື່ນ ໆ | ||||||||||||||||||
| ສາສະໜາ | ໂລມັງກາໂຕລິກ | ||||||||||||||||||
| ການປົກຄອງ | ສະມາພັນທະລັດແບບລາຊາທິປະໄຕໂດຍເລືອກຕັ້ງ | ||||||||||||||||||
| ຈັກກະພັດ | |||||||||||||||||||
• ค.ศ. 800-814 | ຊາຣ໌ເລີມານ | ||||||||||||||||||
• ค.ศ. 962-967 | ອອດໂທທີ 1 | ||||||||||||||||||
• ค.ศ. 1027-1039 | ຄອນຣາດທີ 2 | ||||||||||||||||||
• ค.ศ. 1530-1556 | ຄາຣ໌ລທີ 5 | ||||||||||||||||||
• ค.ศ. 1637-1657 | ແຟຣ໌ດີນັນດ໌ທີ 3 | ||||||||||||||||||
• ค.ศ. 1792-1806 | ຟຣັນຊ໌ທີ 2 | ||||||||||||||||||
| ຍຸກປະຫວັດສາດ | ສະໄໝກາງ-ສະໄໝໃໝ່ຕອນຕົ້ນ | ||||||||||||||||||
• ຈັກກະພັດອອດໂທທີ 1 ຂຶ້ນເປັນກະສັດອີຕາລີ | 2 ກຸມພາ ຄ.ສ. 800 | ||||||||||||||||||
| ຄ.ສ. 1034 | |||||||||||||||||||
| 25 ກັນຍາ ຄ.ສ. 1555 | |||||||||||||||||||
| 24 ຕຸລາ ຄ.ສ. 1648 | |||||||||||||||||||
• ຈັກກະພັດຟຣັນຊ໌ທີ 2 ຍຸບຈັກກະວັດ | 6 ສິງຫາ 1806 | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
ຈັກກະວັດໂລມັນອັນສັກສິດ (ລາແຕັງ: Sacrum Imperium Romanum, ເຢຍລະມັນ: Heiliges Römisches Reich) ແມ່ນມະຫາອຳນາດໃນອະດີດ ແມ່ນຈັກກະວັດຊຶ່ງປະກອບດ້ວຍດິນແດນຫຼາຍເຊື້ອຊາດໃນເອີຣົບກາງ ສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໃນສະໄໝກາງຕອນຕົ້ນແລະລົ່ມສະຫຼາຍໃນປີ ຄ.ສ. 1806 ໂດຍລາຊະອານາຈັກເຢຍລະມັນແມ່ນແຄວ້ນໃຫຍ່ສຸດໃນບັນດາ 962 ແຄວ້ນໃນຈັກກະວັດ ລອງລົງມາຄືລາຊະອານາຈັກໂບຮີເມຍ ລາຊະອານາຈັກບູຣ໌ກອນ ລາຊະອານາຈັກອີຕາລີ
ໃນວັນທີ 25 ທັນວາ ຄ.ສ. 800 ສົມເດັດພະສັນຕະປາປາລີໂອທີ 3 ທຳພິທີລາຊາພິເສກໃຫ້ກະສັດຊາຣ໌ເລີມານແຫ່ງແຟງກ໌ແມ່ນຈັກກະພັດແຫ່ງຊາວໂລມັນແລະເອີຣົບຕາເວັນຕົກ ລູກຫຼານຂອງຊາຣ໌ເລີມານກໍ່ໄດ້ສືບທອດບັນລັງໄປຈົນເຖິງປີ ຄ.ສ. 899 ຫຼັງຈາກນັ້ນບັນລັງແຫ່ງແຟງກ໌ກໍ່ຕົກໄປແມ່ນຂອງຜູ້ປົກຄອງຊາວອີຕາລີຈົນເຖິງ ຄ.ສ. 924 ບັນລັງວ່າງລົງນານກວ່າ 38 ປີ ຈົນເມື່ອພະເຈົ້າອອດໂທແຫ່ງເຢຍລະມັນສາມາດພິຊິດອີຕາລີໄດ້ ພະອົງກໍ່ເດີນຮອຍຕາມຊາຣ໌ເລີມານ[2] ໂດຍໃຫ້ພະສັນຕະປາປາທຳພິທີລາຊາພິເສກແມ່ນຈັກກະພັດແຫ່ງຊາວໂລມັນເມື່ອວັນທີ່ 2 ກຸມພາ ຄ.ສ. 962 ນັບແມ່ນຈຸດເລີ່ມຕົ້ນຂອງຈັກກະວັດແປດສັດຕະວັດນີ້[3]
ເນື່ອງຈາກຈັກກະວັດຢູ່ແມ່ນໄລຍະເວລາແປດຮ້ອຍປີ ດິນແດນຂອງຈັກກະວັດຈຶ່ງປ່ຽນໄປຕາມໄລຍະເວລາໃນປະຫວັດສາດ ດິນແດນໃນຈັກກະວັດມີຫຼາຍຖານະ ຕັ້ງແຕ່ລາຊະອານາຈັກ ລາຊະລັດ ດັດຊີ ເຄົານ໌ຕີ ເສລີນະຄອນ ແລະອື່ນ ໆ ຊຶ່ງປັດຈຸບັນແມ່ນພື້ນທີ່ສ່ວນໃຫຍ່ຂອງປະເທດເຢຍລະມັນ ໂອຕະລີດ ລິດເຕນສະຕາຍ ສະວິດເຊີແລນດ໌ ເບລຢຽມ ເນເທີແລນດ໌ ລັກເຊມເບິຣ໌ກ ສາທາລະນະລັດເຊັກ ສະໂລເວນີ ບາງສ່ວນໃນອີຕາລີ ຝຣັ່ງ ແລະໂປແລນດ໌
ເມື່ອເຂົ້າສູ່ສະໄໝໃໝ່ ຈັກກະວັດກໍ່ບໍ່ສາມາດທຳສົງຄາມຂະຫຍາຍດິນແດນໄດ້ອີກຕໍ່ໄປ ທຳໃຫ້ໃນຊ່ວງນີ້ຈັກກະວັດຈຶ່ງຮັກສາສັນຕິພາບແລະຄວາມມັ່ນຄົງພາຍໃນແທນ ໂດຍຕົວຈັກກະວັດເຮັດໜ້າທີ່ແກ້ໄຂປົມຂັດແຍ້ງລະຫວ່າງລັດໃຕ້ປົກຄອງຢ່າງສັນຕິ ໂດຍສະເພາະລັດນ້ອຍ ໆ ທີ່ຢາກຍິ່ງໃຫຍ່ແບບຈັກກະວັດນິຍົມ ບົດບາດໃນການຮັກສາສັນຕິຂອງຈັກກະວັດໂລມັນອັນສັກສິດຈຶ່ງມີສ່ວນສຳຄັນໃນການຊ່ວຍໃຫ້ສັນຕິພາບເວດຕ໌ຟາເລຍປີ ຄ.ສ. 1648 ດຳເນີນໄປຢ່າງຮາບຮື່ນ
ຫຼັງພ່າຍແພ້ຕໍ່ຈັກກະວັດຝຣັ່ງໃນຍຸດທະການທີເອົາສະເທີລິດຂ໌ໃນປີ ຄ.ສ. 1805 ຈັກກະວັດສູນເສຍລັດຕ່າງ ໆ ຈຳນວນຫຼາຍແກ່ປະເທດຝຣັ່ງ ຈັກກະພັດນາໂປເລອົງທີ 1ຈຶ່ງເອົາລັດທີ່ຍຶດມາສ້າງຕັ້ງເປັນສະມາພັນທະລັດແຫ່ງແມ່ນ້ຳໄຣນ໌ ທຳໃຫ້ຈັກກະພັດຟຣັນຊ໌ທີ 2 ແຫ່ງໂລມັນຕັດສິນໃຈຍຸບຈັກກະວັດໃນວັນທີ 6 ສິງຫາ ຄ.ສ. 1806 ແລະແທນທີ່ໂດຍຈັກກະວັດໂອຕະລີດ
ອ້າງອິງ[ດັດແກ້]
- ↑ von Aretin, Karl Otmar Freiherr (31 December 1983). "Das Reich ohne Hauptstadt? Die Multizentralitat der Hauptstadtfunktionen im Reich bis 1806". Hauptstädte in europäischen Nationalstaaten: 5–14. doi:10.1515/9783486992878-003.
- ↑ Norman F. Cantor (1993), Civilization of the Middle Ages, pp. 212–215
- ↑ Bamber Gascoigne. "History of the Holy Roman Empire". HistoryWorld.